عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو یکی از بهترین جاهای دیدنی اصفهان واقع در میدان نقش جهان است، داستان کاخ عالی قاپو طولانی و مفصل است، ورودی عمارت عالی قاپو در حال حاضر ۳۰ هزار تومان می باشد، کاخ غالی قاپو ۶ طبقه چشم نواز در کنار ده‌ها اتاق و بخش مختلف دارد، ساعات بازدید عمارت عالی قاپو همه روزه از ۹ صبج الی ۱۳ و ۱۶ الی ۲۰ است که اگر حوصله شلوغی و ازدحام جمعیت ندارید ، پیشنهاد می شود در روزهای وسط هفته و اوایل صبح به بازدید از عمارت مراجعه کنید.

خوب است بدانید در این اصفهان گردی می توانید از جاهای دیدنی نزدیک عمارت عالی قاپو نظیر مسجد شیخ لطف الله، کاخ چهل ستون، بازار بزرگ اصفهان، بازار قیصریه، خانه تاریخی ملاباشی، موزه عصارخانه شاهی و ده‌ها خانه تاریخی دیگر بازدید داشته باشید، همچنین هتل‌های جام فیروزه، هتل پیروزی، هتل هرتیج، هتل هشت بهشت، هتل سپاهان و هتل قصر منشی در نزدیکی عمارت عالی قاپو واقع شده‌اند.

قبل یا پس از بازدید از عمارت عالی قاپو، می توانید برای خرید سوغات و صنایع دستی اصفهان از بازار و مغازه‌های اطراف میدان دیدن کنید، همچنین جمعی از بهترین کافه رستوران‌های اصفهان در حوالی این عمارت دیدنی واقع شده‌اند، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به عمارت عالی قاپو، ایستگاه میدان شهدا بوده که از آنجا مسافت دو کیلومتری را پیاده یا با تاکسی باید طی کنید، همچنین ایستگاه اتوبوس کتابخانه مرکزی شما را در فاصله ۳۰۰ متری میدان نقش جهان و این کاخ پیاده می کند.

کاخ عالی‌قاپو

کاخ عالی‌قاپو (نام اصلی آلاقاپو) ساختمانی است که در واقع در ورودی دولتخانه صفوی بوده و در ابتدا شکلی ساده داشته، به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن افزوده شدند و در زمان شاه عباس دوم ایوان ستوندار به آن افزوده شد. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف‌الله واقع شده‌است. ارتفاع آن ۴۸ متر است و ۶ طبقه دارد که با راه‌پله‌های مارپیچ می‌توان به آنها رسید.

آنچه باعث گردیده‌است عالی‌قاپو در زمره آثار باشکوه و بسیار نفیس عصر صفوی قرار گیرد، مینیاتورهایی است که کار هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی است و همچنین گچبری‌های آخرین طبقه کاخ عالی قاپو که تالار آن «اتاق موسیقی» یا «اتاق صوت» نیز نامیده می‌شود. شاه عباس از ایوان عالی‌قاپو چوگان‌ها و نمایش‌ها را در میدان نقش جهان تماشا می‌کرده همچنین در عالی‌قاپو به امور مملکت می‌پرداخته و قانون‌های لازم را صادر می‌کرده. از دیگر کاربرد این کاخ می‌توان به پذیرایی از مهمانان ویژه شاه اشاره کرد.

وجه تسمیه عالی قاپو جیست؟

آلاقاپو در زمان حکومت ترک‌زبانان ساخته شده، حکومتی که در آن نام سربازان یا قشون نیز ترکی بود مانند [قره قویانلو] که واژه‌ای ترکی (مرکب از: قره + قویون + لو) و به معنی صاحبان گوسفندهای سیاه است. این واژه بسته به لهجهٔ محلی گوینده، قره‌قویونلو یا قارا قویونلو هم تلفظ و نوشته می‌شود. نام صحیح این طایفه قره قویان لو (مرکب از:قره+قویان+لو) به معنی کسانی که کلاه سیاه بر سر می‌گذارند است.

تاریخ‌دانان و مترجمان ناآشنا به زبان ترکی اشتباهاً قره‌قویونلو ترجمه کرده‌اند. در مقابل طایفهٔ سنی‌مذهب رقیب کلاه سفید بر سر می‌گذاشته‌اند که به [آق قویانلو] شناخته می‌شدند و این ترجمه اشتباه دربارهٔ آن‌ها هم صورت گرفته‌است. کلاه یا دستار سیاه در مذهب تشیع معنی و مفهوم خاصی دارد و در حال حاضر هم در ایران هنوز روحانیون سید دستار سیاه بر سر می‌گذارند. قزلباش ها هم به خاطر کلاه سرخی که بر سر می‌گذاشتند نامگذاری شده‌اند. در میان ترکمانان هم آق‌پاپاق به معنی کلاه سفید معروف است.

مؤسس سلسله صفوی نیز اردبیلی بوده‌است. قاپو یا قاپی در زبان ترکی به معنی در، و آلا به معنی رنگارنگ می‌باشد. اسناد معتبری که در صحت نام آلاقاپو می‌توان به آن رجوع نمود کتاب خلسه اعتمادالسلطنه صفحه ۲۲۹ و همچنین سفرنامه خراسان ناصرالدین‌شاه صفحه ۹۸ و سفرنامه سوم فرنگ ناصرالدینشاه صفحه ۴۸ که با قطعیت نام آلاقاپو در آن ذکر شده‌است. از نمونه‌های دیگر استفاده از کلمه آلا می‌توان به ماهی قزل‌آلا اشاره کرد (قزل در ترکی به معنی قرمز که یک معنی دیگر آن طلا هم است و آلا یعنی رنگارنگ). نمونه دیگر کوه‌های آلاداغ در زنجان و خراسان شمالی به معنی کوه‌های رنگارنگ است.

تاریخچه عالی قاپو

ساخت این بنا پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان توسط شاه عباس اول، بین سالهای ۹۷۳ تا ۹۷۷ خورشیدی (۱۵۹۵ تا ۱۵۹۷ میلادی)، بعنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی آغاز شد.

مراحل ساخت عمارت عالی قاپو

در مرحلهٔ اول ساخت، بنا تنها به عنوان ورودی سایر بناها و مجموعه کاخ‌های سلطنتی می‌باشد. در مرحلهٔ دوم لزوم گسترش بنا و اضافه نمودن طبقات فوقانی به دلیل گسترش پایتخت و افزایش جمعیت شهری و با اهمیت جلوه دادن مقر حکومتی احساس گردید. بدین منظور طبقات سوم و چهارم و نیم طبقه پنجم اضافه گردیدند. در مرحلهٔ سوم ساختمان برجی شکل کاخ با اضافه نمودن آخرین طبقه (معروف به سالن موسیقی) تکمیل شد. درمرحله چهارم یک ایوان به سمت میدان نقش جهان جهت افزایش طول کاخ اضافه شد و در مرحلهٔ پنجم به ایوان با فضا ایجاد شده در مرحله قبل ۱۸ ستون اضافه شد بعلاوه ایجاد پله‌های شاهی و ساخت و تکمیل سیستم آبرسانی بنا جهت انتقال آب به طبقات به خصوص حوض مسی ایوان.

اسامی معماران سازنده عالی قاپو

کتیبه یا سند مستندی مبنی بر عنوان نام معمار بنا در دست نیست ولی به احتمال زیاد معمار بنا یکی از استادان و معماران معروفی چون استاد علی اکبر اصفهانی یا استاد محمدرضا ابن استاد حسین بنای اصفهانی دو معمار مشهور مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف‌الله بوده‌است.

طبقات شش‌گانه عالی قاپو

آثار مینیاتوری و کاشی‌های هفت رنگ عالی قاپو

تزئینات خارجی بوسیله آجر که در لچکها (قسمت‌های هلالی در بالای هر ورودی) بوسیله کاشی هفت رنگ و تزئینات و خطوط اسلیمی می‌باشد و تزئینات داخلی بوسیله نقوش زیبای گل و بته و شکارگاه و حیوانت و پرندگان بر روی گچ (لایه چینی و کشته بری) یا مینیاتورهای تصویری ایرانی (به سبک نقاشی‌های رضا عباسی) و خارجی (بوسیله نقاشان اروپایی که در زمان شاه سلیمان در دربار صفوی حضور داشتند به سبک نقاشی اروپایی به سبک توسط نقاشان معروفی مانند آنژل ولوکار) می‌باشد.

سه دستگاه پلکان عمارت عالی قاپو