بازار بزرگ تبریز معروف به بازار تبریز، بهترین بازارهای تاریخی ایران و یکی از آثار ایرانی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو است، ساعت کار بازار تبریز همه روزه از ۶.۳۰ صبح الی ۹ شب به غیر از روزهای جمعه می‌باشد، بازار تبریز الان هم همچنان رونق سابق را دارد و یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی تبریز در بین گردشگران داخلی و خارجی بشمار می‌رود، در این مقاله به طور کامل با تاریخچه، معماری، تیمچه و راسته‌های بازار تبریز به طور ویژه آشنا خواهید شد و قبل از همه با راهنمای بازدید این همراه با آدرس و نقشه بازار تبریز در خدمت شما هستیم.
بازار تبریز کجاست؟
برای رسیدن به بازار سنتی تبریز، نقشه بازار تبریز در ابتدای مطلب را باز کنید تا این مکان تاریخی را با کمک نقشه‌های مسیریابی رهگیری کنید، همچنین با توجه به ترافیک شدید خیابان‌های اطراف بازار بزرگ تبریز، توصیه می‌کنیم با کمک متروی تبریز در ایستگاه متروی شهید محققی پیاده شوید تا بقیه مسیر را تا بازار پیاده طی کنید، همچنین با کمک اتوبوس‌های درون شهری تبریز در ایستگاه اتوبوس بازار تبریز در خیابان بازار پیاده شوید تا از درب جنوبی وارد آن شوید.
بازار بزرگ تبریز
طول بازار تبریز یک کیلومتر است و شما در این بازار می‌توانید از ۶۶۰۰ واحد حجره هر نوع کالایی را تهیه کنید، این بازار دارای سبک معماری دوره ایلخانی است که در نوع خود با شکوه است. بازار تبریز یا بازار سرپوشیده تبریز بزرگترین بازار سرپوشیده ایران و سومین در جهان لقب دارد، این بازار به ثبت در میراث ملی در سال ۵۴ و ثبت جهانی یونسکو در سال ۸۹ یکی از بهترین بازارهای تاریخی ایران می‌باشد.
تعداد سرا و راسته‌های بازار تبریز
بازار تبریز دارای ۳۵ سرا، ۲۰ راسته بازار، ۱۲ دالان، تعدادی مدرسه قدیمی، چندین مسجد، رستوران و کافه‌های سنتی است، اگر به دنبال وسایل مدرن و قرن بیست و یکی هستید، از این بازار دیدن نکنید! بیشتر اجناس و کالاهای عرضه شده در بازار بزرگ تبریز شامل صنایع دستی و سوغات تبریز، فرش تبریز، پوشاک، مواد غذایی، کیف و کفش، لوازم و اجناس چرمی، آهنگری، پنه، دوزندگی، قالیچه و نمد هستند که در راسته و بازارهای مختلف داخل این مجموعه جهانی مشاهده می‌شوند.
اغلب تیمچه‌ها و سرای‌ها بازار دارای سه طبقه‌می‌باشند که طبقهٔ زیرین مخصوص انبار کالا، طبقهٔ دوم تجارتخانه و محل کار و طبقهٔ سوم جهت استراحت و آسایش طراحی شده‌است. راسته‌های اصلی توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده‌اند و در فضاهای بین آنها تیمچه‌ها و سراها بنا شده‌است. تقاطع راسته‌ها در سه راهی‌ها و چهار راهی‌ها را طاق‌های آجری گنبدی پوشانده‌است، که بزرگترین گنبد بازار، گنبد تیمچه امیر و زیباترین نوع معماری آن تیمچهٔ مظفریه است.
تاریخچه بازار تبریز
حال و هوای بازار تبریز بیشتر به صورت مراکز خرید سنتی بوده، به طوری که شما در ابتدای ورود به آن متوجه این موضوع خواهید شد، اکثر حجره داران تمامی وسایل خود را بیرون مغازه‌ها برای مسافرین چیده‌اند، در سال‌های گذشته این بازار به طور کلی سراسری بود، اما به علت گسترش شهر و عملیات راه سازی در خیابان های تبریز، امروزه این بازار به در بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است، که از میان این بازار یک خیابان تازه احداث عبور کرده، متاسفانه با سهل انگاری مسوولین بخش شهر تبریز، بخش مهمی از این بازار تاریخی از بین رفته است.
بازار تبریز یا بازار استانبول کدام یک رکوردار هستند؟
در محافل گردگشری همیشه این بحث که آیا بازار تبریز بزرگ ترین بازار سرپوشیده جهان است یا بازار استانبول، با تحقیقات گسترده در این زمینه توسط گروه تاریخی دانشنامه گردشگری آنلاین این تودی، اسنادی از این مورد یافت کردیم که بدین شرح است.
بازار تبریز عنوان بزرگ ترین بازار سرپوشیده و آجری بهم پیوسته جهان دنیا را داراست و بازار استانبول لقب بزرگ ترین بازار سرپوشیده جهان از لحاظ تعداد غرفه های تجاری، همچنین این محل عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده ایران و یکی از مهم ترین جاهای دیدنی ایران در سطح بین‌الملل داراست.
همچنین در یکی از منابع دیگر گردشگری زیر مجموعه میراث جهانی یونسکو، اینجا به عنوان بزرگ ترین بازار سرپوشیده آجری جهان شناخته می شود، اما بازار استانبول بزرگ ترین بازار مسقف دنیاست.
بازار سنتی تبریز
با ورود به بازار تبریز ناگهان از دنیای پیشرفته قرن ۲۱ به حال و هوای خرید و فروش در یکصد سال گذشته برگشت می‌خورید، حسی که در کمتر نقطه‌ای در دنیا به شما دست خواهد داد، شیوه معماری این بازار اولین نکته‌ای است، که هر گردشگری را به خود مجذوب می‌کند، تعداد زیادی دالان، راسته، حجره‌های تاریخی، کاروانسراهای متعدد، رستوران‌های قدیمی، سفره خانه‌های سنتی زیاد و دیوارهایی که همه آنها از خشت و گل می‌باشند از نکات قابل توجه بازار تبریز هستند.
چرم در بازار تبریز
بازار تبریز در واقع مرکز یکی از مهم‌ترین کالاهای استان آذربایجان شرقی یعنی چرم تبریز است، هر آنچه که به چرم مربوط می‌شود، از کفش تا کیف و برخی لباس‌های مجلسی را با بهترین کیفیت در این بازار می‌توانید، تهیه کنید، در بخش دیگری از این بازار سرای طلافروش‌ها تشکیل داده‌اند.
هر نوع جواهرآلاتی را در این بخش از بازار تبریز می‌توانید تهیه کنید، با قیمت‌هایی نسبتا مناسب تر نسبت به بازارهای تهران و مشهد مقدس، بیشترین حجره های بازار سرپوشیده تبریز را فروشگاه‌های عرضه و فروش فرش‌های دستباف و زیبای تبریزی تشکیل داده‌اند.
قدمت بازار تبریز
متاسفانه در اسناد تاریخی نامی از بازار تبریز به میان نیامده است، اما تنها در سفرنامه‌هایی از مشهورترین جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکوپولو، گاسپار دروویل و ژان شاردن می‌توان نام بازار تبریز را مشاهده کرد، به گفته مورخین این بازار قدمتی ۱۸۰۰ ساله دارد، این در صورتی است که تا دوره سلجوقیان هیچ نامی از این بازار در اسناد و نوشته‌های تاریخی درج نشده است.
یکی از دلایلی که این بازار از دیرباز مورد توجه مردم و گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته، موقعیت جغرافیایی خاص آن است، این محل دقیقا در ابتدای جاده ابریشم از غرب کشور قرار دارد و در گذشته اولین کالاهایی که در این جاده وارد و یا از ایران خارج می‌شده از گذرگاه این بازار عبور می‌کرده‌اند.
بازار تبریز در دوره سلجوقیان
در دوره حکومت سلجوقیان و تغییر پایتخت کشور به شهر تبریز، این بازار یکی از سه بارانداز مهم جاده ابریشم محسوب می‌شد، یکی از این باراندازها در شهر پکن، یکی در بازار تبریز و دیگری در رم پایتخت ایتالیا قرار داشتند، این شهرت همچنان در دوره صفویان هم ادامه پیدا کرد و تاجران شهرهای مختلف ایران و کشورهای همسایه اکثر تجارت خود را در بازار سرپوشیده تبریز انجام می‌دادند.
زلزله مخرب بازار تبریز
یکی از بدترین وقایع رخ داده برای این بازار وقوع زلزله مهیب و ۸ ریشتری تبریز در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بود که تقریبا هشتاد درصد بازار را با خاک یکسان کرد، اما پس از زلزله و روی کار آمدن حکومت زندیه در ایران، دستور مرمت و بازسازی بازار تبریز صادر گردید و هنرمندان فراوانی از سراسر ایران این بازار نه تنها به شکل اولیه خود برگرداندند، بلکه یکی از زیباترین آثار مهندسی تجاری ایران قدیم را رقم زدند، به طوری که به گفته برخی اسناد تاریخی پس از بازسازی این بازار خیلی زیباتر و با شکوه تر از دوره ما قبل زلزله شده.
بازار تبریز از قدیمی‌ترین بازارهای جهان
بازار تبریز به نوشته یکی از اسناد مهم تاریخی در قرن ۱۲ قمری، یکی از سه بازار مهم تجاری جهان لقب داشته و نیمی از تجارت و داد و ستد کالاها در ایران در این بازار انجام می‌گرفته است، بیشترین کالاهایی که در آن دوره تاجران اروپایی به ایران وارد می‌کردند، شامل پارچه های ابریشمی، شیشه، فلز، پنبه شکر و قند بوده و در مقابل تاجران تبریزی در بازار تبریز به آنها سلاح، نخ های ابریشم، تنباکو و شال می‌فروختند، جهانگردان مشهوری همچون ابن بطوطه، تاورنیه، ژان شاردن، هوتم شیندلر و ژان یونیر از این بازار در طول تاریخ بازدید کرده‌اند و از شکوه و عظمت آن در سفرنامه های خود یاد کرده‌اند.
معنای لغوی کلمات قدیمی بازار تبریز
خوب اگر برای اولین مرتبه به این بازار مراجعه کنید و به دنبال کالای خاصی بگردید، حجره داران شما را با نام‌های کهن تاریخی راهنمایی خواهند کرد، مثلا راسته پنجم دالان دوم یا سرای نهم راسته یکم ، شما با خود خواهید گفت این چه سیستم آدرس دهی به یک گردشگر است، اما نگران نباشید، در این بخش ما را با لغات مهم بازارهای قدیم ایران و به خصوص این مکان آشنا خواهیم کرد :
- راسته چیست ؟ راسته در واقع به بازارچه‌هایی می‌گویند که در یک خط موازی و بدون درب قرار دارند، راهروهایی بزرگ که در بخش‌های راست و چپ شما حجره قرار دارد، راسته می‌گویند و به تقاطع‌هایی که راسته‌های دیگر به یکدیگر می‌رسند، چهارسوق می گویند.
- دالان چیست ؟ به راهروهایی که شما را از این راسته بازار به دیگر راسته بازار می برد دالان می گویند.
- رسته چیست ؟ رسته خوب در ارتش وجود دارد، رسته یعنی بخشی از بازار که همه فروشندگان به فروش و عرضه یک نوع کالا مشغول هستند، مثلا رسته طلافروش‌ها، رسته فرش فروش‌ها و …
- سرا چیست ؟ خوب به علت کوچک بودن راهروهای این محل بخشی به نام سرا وجود دارد که آن یک محیط روباز است و کاربری آن هنگامیست که که حجره داران می‌خواهند اجناس زیادی را وارد و یا از مغازه خارج کنند.
- تیمچه چیست ؟ به علت بزرگ بودن این مکان و تعداد زیادی سرا و دالان، این بازار دارای بخش های مختلفیست که در ابتدا و انتهای آن دربی مجزا از درب اصلی بازار قرار دارد، این درب‌ها در هر بخش در ساعت‌های مختلفی بسته می‌شود و برای هر تیمچه یک نگهبان مسوول این امر است.
سبک معماری بازار تبریز
بازار تبریز دارای یکی از زیباترین و مقاوم‌ترین سازه‌های تاریخی ایران است، در ساخت این بازار اکثرا از آجر های خشتی و گچ استفاده شده به طوری که در مقابل آب و هوای بسیار سرد آذربایجان شرقی تحمل داشته باشد، سقف اکثر مناطق بازار به صورت گنبدی ساخته شده تا گرما را از خود دیرتر عبور دهد.
معرفی راسته بازارهای بازار تبریز
خوب همانطور که در ابتدای مطلب عرض شد این بازار دارای بخش های فروشگاهی و بازارچه های داخلی فراوانیست که در این بخش راهنمای گردش از آنها و نوع کالاهای فروشی را برای شما درج کرده‌ایم تا با خیالی آسوده از بازار تبریز بازدید نمایید.
بازار امیر مرکز طلافروشی های بازار تبریز، قیزبستی بازار مرکز عرضه بلورجات و اجناس کریستالی، بازار حرمخانه که در آن چندین تیمچه اختصاصی وجود دارد، بازار صادقیه مرکز فروش قالی‌های دستباف، بازار کفاشان مرکز عرضه چرم تبریز، بازار یمنی دوزها که مرکز دوخت و دوز و خیاطی‌های بازار تبریز است، راسته بازار بزرگ ترین بازارچه داخلی که شما می‌توانید هر نوع کالایی را در آن تهیه کنید.
- بازار آینه‌سازان (راسته‌بازار قدیم)
- بازار امیر
- بازار پشت امیر (بیگلربیگی)
- بازار پنبه‌فروشان (پنبه‌چی)
- بازار توتونچی
- بازار چروکچیلر (قیزبستی)
- بازار دلاله‌زن بزرگ
- بازار دلاله‌زن کوچک
- بازار دوزچیلر (نمک‌فروشان)
- بازار رنگی
- بازار سراجیان (کیف‌فروشان)
- بازار سرمقبره (کفاشان)
- بازار شاهزاده
- بازار شتربان (دوه‌چی)
- بازار شکر (راسته‌بازار قدیم)
- بازار شیشه‌گرخانه
- بازار صادقیه (راسته‌بازار قدیم)
- بازار صرفه‌فروشان (چروکچی)
- بازار صفی
- بازار عباچی
- بازار فرش (جعفریه)
- بازار قندفروشان
- بازار کچه‌چیلر (چروکچی)
- بازار کفاشان
- بازار کلاه‌فروشان (بورکچی)
- بازار مسجد جامع
- بازار مشهدی قنبر (قیزبستی)
- بازار میرزا ابوالحسن (کاغذفروشان)
- بازار میرزا اسماعیل
- بازار میوه و تره‌بار
- بازار نجاره (بازار پشت امیر)
- بازار یمنی‌دوزان
- بازارچه دباغخانه
- بازارچه دودری (سقط‌فروشان)
- بازارچه شتربان
- بازارچه مسگران
- راسته‌بازار جدید
تیمچه‌های بازار تبریز
تیمچه امیر با چندین طلافروشی، تیمچه مظفریه با چندین حجره فروش قالی و قالیچه، تیمچه شیخ کاظم مرکز حجره داران فروش پوشاک زنانه و خردسالان، تیمچه صفی مرکز فروش داروهای گیاهی و عطاری، تیمچه میرزا شفیع مرکز فروش فرش‌های دستباف جلفایی.
- تیمچه آقا
- تیمچه امیر
- تیمچه اول حاجی ابوالقاسم
- تیمچه اول حاجی شیخ
- تیمچه بزازان
- تیمچه بزرگ شعربافان
- تیمچه حاجی تقی
- تیمچه حاجی صفرعلی
- تیمچه حاجی محمدقلی
- تیمچه حاجی مهدی
- تیمچه خان دالانی
- تیمچه خرازی‌ها
- تیمچه درعباس (درب عباس)
- تیمچه دوم حاجی ابوالقاسم
- تیمچه دوم حاجی شیخ
- تیمچه سوم حاجی شیخ
- تیمچه شاهزاده
- تیمچه شیخ کاظم
- تیمچه عباچی
- تیمچه قندفروشان
- تیمچه صادقیه
- تیمچه کوچک شعربافان
- تیمچه گرجیلر
- تیمچه ملک
- تیمچه میر ابوالحسن
- تیمچه میرزا جلیل (میرزا علی)
- تیمچه میرزا محمد
سراهای بازار تبریز
سراهای بازار تبریز که امروزه دیگر کاربری سابق را زیاد ندارند، شامل ۲۷ سرای تاریخی با اسامی زیر هستند:
- سرای آلمان‌ها
- سرای امید
- سرای امیر
- سرای بزرگ حاجی علی‌اکبر
- سرای تخمه‌فروشان
- سرای حاج تقی
- سرای حاجی رسول
- سرای حاجی سید حسین
- سرای حاجی سید حسین جدید
- سرای حاجی سید حسین میانه
- سرای حاجی محمدقلی
- سرای حاجی میرزا ابوالحسن
- سرای حاجی میرزا علی‌اصغر شیخ‌الاسلام (مظفریه)
- سرای خان
- سرای خرازی‌ها
- سرای در عباسی
- سرای دودری (ایکی قاپیلی)
- سرای سید اسماعیل
- سرای شاهزاده بزرگ
- سرای شاهزاده کوچک
- سرای کچه‌چی (نمدساز)
- سرای کوچک حاجی علی‌اکبر
- سرای گرجیلر
- سرای میر محمدحسین ناظم‌تجار
- سرای میرزا جلیل
- سرای میرزا شفیع
- سرای میرزا مهدی قاسم
مدارس و مساجد بازار تبریز
در ابتدای پست عرض کردم، اینجا فقط یک بازار فروش نیست، بلکه دارای کلی جاذبه دیدنی و تفریحی و همچنین تاریخیست، از جمله این جاذبه‌های گردشگری موجود در بازار سرپوشیده تبریز می‌توان به مسجد جامع تبریز واقع در انتهای بازار سرپوشیده اشاره کرد که قدمت آن به سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر می‌گردد.
جالبه بدانید مسجد جامع تبریز جز اولین مراکز تاریخی کشور بود که در سال ۱۳۱۰ شمسی با شماره ۱۷۱ خیلی جلوتر از خود بازار تبریز عوض میراث ملی ایرانی گردید، از دیگر مساجد موجود در این بازار که همگی تاریخی هستند، می‌توان به مسجد صادقیه، مسجد حسن پاشا، مسجد مقبره تبریز، مسجد امام جمعه تبریز،مسجد سید علی آقا، مسجد مولانا و مسجد جت الاسلام اشاره کرد، اگر به دنبال مدرسه های قدیمی می گردید بازار سرپوشیده تبریز دارای ۴ مدرسه تاریخیست که اسامی آنها بدین شرح است :
- مدرسه طالبیه که در آن افراد مشهوری همچون علامه جعفری، علاه طباطبایی و علامه امینی تحصیل کردند.
- مدرسه سفیران هدایت، مدرسه علمیه جعفریه و مدرسه حسن پاشا از مدارس اینجا هستند.
- دیگر جای دیدنی این محل حمام‌های تاریخی آن است، که مهم‌ترین آن حمام خان می‌باشد و در سال ۸۲ شمسی با شماره ۲۷۵۶ عضو میراث ملی ایران گردید و دیگر حمام‌های تاریخی به نام های حمام میرزا مهدی و حمام سید گلابی اشاره کرد.
- زورخانه گرشاسب یل دیگر جاذبه گردشگری موجود در بازار است که بازدید از آن خالی از لطف نمی‌باشد.
- همچنین تعداد ۵ موزه در بازار سرپوشیده تبریز وجود دارد به نام های : موزه قرآن و کتابت، موزه بازار و مشاغل سنتی.
بازار تبریز برنده جایزه بنیاد ملی آقا خان
طرح ویژه نوسازی و مرمت بازار تبریز در سال ۹۲ شمسی در بنیاد جهانی آقا خان به عنوان برترین طرح شناخته شد و جایزه آن به میراث فرهنگی تبریز رسید که یکی از افتخارات بازار تبریز به شمار می‌رود.
نظرات بازار تاریخی تبریز
قبل از اینکه نظرات مردم درباره بازار تبریز را بخوانید، توصیه داریم در این تبریزگردی، سری ه جاهای دیدنی اطراف بازار تبریز نظیر خانه مشروطه تبریز و برج آتشنشانی تبریز از دیگر جاذبه‌های تاریخی تبریز هم بزنید، در پایان منتظر امتیاز و تجربیات شما درباره بازار بزرگ تبریز خواهیم بود.
بیشتر بخوانید
16 پاسخ
یکی از بازار های بزرگ و معروف و معتبر ایران که کردش اقتصادی کشور با آن درگیر است فارق از جایگاه ویژه اقتصادی این مکان قدمت تاریخی و معماری زیبا ی آن نیز از نکات جالب و برجسته این مکان است گل سر سبد این بازار هم بازار فروش فروش ها است
مغازه های چرم فروشی بسیار عالی داشت.
کمی راه هایش نسبت به جمعیت امروزی تنگ است.
سوغاتی های بسیار خوش مزه ای داشت.
من در این بازار دید بسیار خوبی به زمان قدیم
پیدا کردم.در آخر عالی بود.
بازار بسیار دیدنی و تاریخی تبریز که میگن بزرگترین بازار سرپوشیده جهان هم محسوب میشه ولی در قیاس با بازار سرپوشیده تهران این ادعا به چشم نمیخوره.
اینجا علاوه بر اینکه قیمت ها فوق العاده مناسبه واسه گشتن تو بازار و لذت بردن هم خیلی خوبه، از تیمچه ها گرفته تا کوچه ها و به قول محلی ها راسته بازار و نور گیرهای منحصر به فرد توی سقف گنبدی بازار.
فقط حواستون باشه توی ایام خاص و سوگواری بازار تعطیله!!!
بازار تاریخی تبریز با طراحی تردیشنال و قدیمیش یاد آور تاریخ کهنی از نیاز مردم در خرید از بازار هست.
توی این بازار شما میتونید بهترین کفش ها، شیرینی های تبریزی، فرش های دستباف و… رو پیدا کنین.
آماده عکاسی از خودتون تو فضاهای عالی اونجا هم باشید
بازار سرپوشیده و منظم تبریز
تعطیلات عید فطر تعطیل بودن
تمیز و مرتب بود همه جا