تاریخچه میناکاری ، انواع آن و مراحل تولید

میناکاری یکی از مهم ترین صنایع دستی ایران زمین در بین گردشگران خارجی و حتی داخلی شناخته می شود که در زمره پر فروش ترین آنها هم قرار دارد ، این محصول فوق العاده را می توان در کنار چرم ایران ، فرش ، زعفران و جاجیم از بهترین تولیدان قدیمی ایرانی ها دانست ، در این مقاله و در ادامه معرفی سوغات و صنایع دستی با مراحل تولید میناکاری و انواع آن آشنا خواهید شد ، با این تودی همراه باشید .

تاریخچه میناکاری

این محصول را می توان ترکیبی از اکسیدهای فلزات گوناگون و نمک دانست ، قدمت آن با توجه به ذکر نامش در کتب مختلف تاریخی به ۱۵ قرن قبل از میلاد حضرت مسیح بر می گردد که برای شکل دادن به آن باید دمای کوره ها به ۸۰۰ الی ۹۰۰ درجه سانتیگراد افزایش پیدا کند ، به طور کلی سه جنس تولیدی میناکاری از فزلاتی نظیر طلا ، مس و نقره در زمره بهترین این صنعت قرار دارد .

میناکاری در دوره هخامنشیان

تا به امروزه هزاران عتیقه مزین به میناکاری از دوره سلسله بزرگ هخامنشیان در ایران باستان یافت شده است که اکثر آنها در موزه های بین المللی کشورهای غربی نگهداری می شود ، تعدادی گوشواره طلا ، گردنبند ، جام های زینتی و البسه زنانه باستانی از مهم ترین کشفیات جغرافی دانان بوده که در موزه هایی نظیر لوور پاریس ، آرمیتاژ روسیه و پارس شیراز به نمایش عمومی در آمده اند .

میناکاری بعد از اسلام

میناکاری در دوره بعد از اسلام هم با شیوه های گوناگون مورد استفاده قرار می گرفت ، در دوره سلجوقیان با ساخت ظروف برنجی مزین به میناکاری ، در دوره تیموریان با ترکیب البسه میهمانی ، در دوره صفویان با ترکیب میناکاری و البسه نظامی ، در دوره ننگین قاجارها با ترکیب قلیان و چای خوری و در دوره پهلوی می توان گفت به طور کلی از صنعت ایران حذف گردید .

میناکاری در اصفهان

بدون شک مهد تولید میناکاری و ظروف وابسته به آن شهر زیبای اصفهان در ایران می باشد ، در این شهر هنرمندان مشهوری مشغول به تولید این محصول هستند و به قدری روی کیفیت آن حساس می باشند که بالغ بر ۴ الی ۵ مرتبه محصول را به کوره می برند تا خوب لعابش ثبات شود و رنگ آن از بین نرود ، در میدان نقش جهان شما می توانید ارزانترین تا گرانترین های این محصول را در انواع مختلف تهیه نمایید .

انواع میناکاری

این تولید به قدری در بخش های مختلف تزئینی استفاده می شود که گاهی در مخیله گردشگران نمی گنجد ، از مشهورترین این صنایع دستی مزین به میناکاری می توان به تابلوهای عکاسی ، بشقاب های ریز و درشت ، گلدان های زینتی ، زیورآلات زنانه و مردانه نظیر انگشتر و گردنبند ، پنجره های اماکن مذهبی ، درب های سلطنتی ، ظروف چای خوری و جعبه های آرایشی اشاره کرد که برخی از آنها با هنرهای دیگری نظیر خاتم کاری و طلاساری ترکیب می شوند، در ادامه با مهم ترین آنها به صورت مختصر آشنا خواهید شد :

• میناکاری با نقاشی
• میناکاری با خانه بندی
• میناکاری زمینه برجسته
• میناکاری روی ابزار کار

مراحل تولید میناکاری

میناکاری به روی فلزات و سنگ های سفالی انجام می شود که ضخامت آن بیشتر از هشت دهم میلی متر باشد ، علت استفاده از حرارت بالا در ساخت آن این است که در مقابل شرایط سخت و ضربه ها مقاوم شود ، در مرحله بعدی که به لعاب است این محصول به زیر ۸۰۰ درجه سانتیگراد می رود تا آثار مینیاتوری روی آن  از بین نرود ، رنگ های مورد استفاده در همه محصولات این صنعت گیاهی و معدنی هستند که البته ظروف تقلبی آن با رنگ های شیمیایی وارد بازار شده اند.

زیرساخت میناکاری

در مرحله بعدی زیرساخت این محصول را خم کاری می کنند ، در مرحله بعد که چکش کاری هست استادکار محصول را صدها مرتبه ضربه می زند و پس از هر ضربه به زیر آتش منتقل می کند تا شکل زیبای خودش را پیدا کند ، بعد از ساخت زیرساخت میناها آن شی باید کاملا تمیز گردد و برای نظافت آن از لوازمی نظیر گوگرد ، سرکه و نمک و اسد استفاده می شود تا با یک سمباده سطح آن صیقلی گردد.

لعاب میناکاری

در این مرحله حجم زیادی از پودرلعاب کاری استفاده می شود که با سه روش دستی ، لعاب کاری با اسپری و لعاب کاری با غرقاب زیرساخت و روی محصول به طور کامل لعاب می خورد تا آماده مرحله بعدی شود ، بعد از آنکه این محلول روی محصول خشک شد وارد کوره بین ۷۰۰ الی ۹۰۰ درجه سانتیگراد می شود تا بعد از دو دقیقه بیرون آورده شود ، در ابتدا رنگ آن زرد می شود که در حین خنک شدن به سفید تغییر می کند.

انتقال رنگ و طرح روی لعاب

با استفاده از رنگ های فوق نسوز روی محصول طرح های مینیاتوری ، اسلیمی و خطوط نستعلیق مزین می شود ، برای این آثار از روش سوزن کاری استفاده می شود که سوراخ ها بسیار به یکدیگر نزدیک هستند ، سپس آن سوراخ ها با دست هنرمندان به نقاشی های گوناگونی در می آید .

پخت نهایی میناکاری

در انتها و برای آخرین مرتبه محصول به وسیله الکل و روغن های گلیسیرین حرارت داده می شود تا آماده آخرین مرحله که انتقال به کوره ۷۰۰ درجه سانتیگرادی باشد ، بعد از خروج از کوره این محصول به مرحله انتهایی که در لفظ لغدی به تکمیل کاری شهرت دارد می رود که برآمدگی های آن با سمباده گرفته شود.

راهنمای خرید میناکاری

برای خرید این محصول باید نکات ریز و درشت فراوانی را مد نظر داشته باشید ، مهم ترین آن شناسنامه محصول بوده که روی هر بسته بندی درج شده و شامل نام استادکار ، شهر محل تولید و زمان ساخت آن است ، این ظروف زیبا اکثرا در شهر اصفهان و میدان نقش جهان به فروش می رسند که گاهی نرخ های آن میلیونی می باشد ، بع از خرید هم باید نکات مربوط به نگهداری را رعایت نمایید ، به عنوان مثال شسشتوی آن با آب سرد ، سیم ظرفشویی و ضربه با چاقو روی آن ممنوع می باشد.

سخن پایانی

شما می توانید نظرات ، تجربیات و سوالات خود را درباره میناکاری در بخش زیر کامنت کنید .