کاشان شهری تاریخی در استان اصفهان قرار دارد، همه این شهر با نام باغ فین و حمام فین کاشان و سردار بزرگ ایرانی امیرکبیر می شناسند، باغ فین کاشان که حمام فین را هم در خود جای داده است دارای ۲۵ هزار متر مربع مساحت کلی می باشد که تمام این محوطه بوسیله یک دیوار خشتی قدیمی و زیبا از سایر مزارع و بناها جدا شده است، باغ فین جز اولین جاذبه های تاریخی گردشگری ایران بود که در سال ۱۳۱۴ شمسی با شماره ۲۳۸ ثبت میراث ملی کشور شد، همچنین بعد گذشت هشتاد سال در سال ۱۳۹۲ شمسی ثبت میراث جهانی یونسکو گردید.
باغ و حمام فین
فین نام روستایی در شهر کاشان می باشد که در آن باغ فین قرار دارد و امروزه گردشگران داخلی و خارجی فراوانی از این جای تاریخی بازدید به عمل می آورند، از گذشته های دور منطه فین شهر کاشان به علت چشمه ها، رودخانه ها، کوه ها و دشت های سرسبز و روحانی مورد توجه پادشاهان و سیاسیون بوده است، حتی در برخی منباع تاریخی تمام بناها و سازه های موجود در فین را مربوط به دوره فرمانروایی جمشید می دانند و پس از آن پادشاهان دیگری همچون آل بویه و دوران ساسانیان در این منطقه به طور فسلی سکونت داشته اند.
تاریخچه باغ فین
دلیل شکل گیری باغ فین کاشان زلزله ای ۸ ریشتری در سال ۹۸۲ هجری قمری می باشد که باعث شد پادشاهان صفوی باف فین را احداث کنند و به تدریج در حکومت های دیگری همچون قاجاریه و پهلوی بخش های دیگری از جمله حمام فین، محوطه، درختکاری، شاه نشین ها، ساختمان بادگیر و … به این باغ اضافه شد.
سبک معماری باغ فین
به جرات می توان گفت باغ فین کاشان قدیمی ترین باغ سرزنده و پابرجای کشور ایران می باشد و در سبک معماری آن از ترکیبی طبیعی و مهندسی دست ساز انسان تشکیل شده است، در نزدیکی باغ فین کاشان چشمه هایی به نام چشمه های سلیمانیه وجود داشته که آب این مجموعه را تامین می کرده است، آب ابتدا از این چشمه ها به استخری بزرگ در مجوطه باغ سرازیر می شده است و از آن استخر بزرگ توسط فواره هایی بی نظیر آب به درختان و سایر مناطق باغ منتقل می شده و همین موضع دلیل بر سرسبز بودن و ماندگاری باغ فین شده است.
معماری باغ فین
شاید با خود بگویید در آن دوره مگر فواره ای هم وجود داشته ؟ آری، مهندسین ایرانی در عمق یک متری لوله هایی از جنس سفال تعبیه دیده بودند و به علت تنظیم فشار تمام فواره ها قطر هر لوله نسبت به فاصله آن از استخر کمتر می شده است و بدین صورت فواره ها همگی که در میان یک رودخانه ای با کاشی های فیروزه ای زیبا قرار داشتند به یک میزان آب را به بیرون پرتاب میکردند، مهندس سیستم ابیاری و آب سرانی به مناطق مختلف باغ فین و حمام فین مهندس و ریاضی دان برجسته ایرانی غیاث الدین جمشید کاشانی زاده بوده است، فردی که ۲۵۰ سال قبل از پاسکال قانون شیب را کشف کرده بود و از این قانون برای ابیاری باغ فین استفاده کرد.
فضای سبز باغ فین
این عمارت دارای تعداد ۶۰۰ اصله درخت می باشد که ۹۰ درصد آنها را درختان سرو تشکیل می دهند و سن همه آنها بین ۵ تا ۵۰۰ سال می باشد، در سالیان اخیر به علت نفوذ خشکسالی به استان اصفهان و شهر کاشان بیش از نیمی از این درختان در اینجا خشک شده اند.
عمارت های باغ فین
در باغ فین بناهای و ساختمان های متعددی قرار دارد، که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت :
عمارت کوشک صفوی | کوشک شاه عباسی
کوشک در زبان سلیس پارسی به ساختمان کوچکی گفته می شود که دقیقا در مرکز یک باغ یا یک عمارت قرار دارد، کوشک مرکزی در دوره حکومت شاه عباس صفوی برای تفریح و خوش گذرانی شاهان و سیاسیون ایجاد گردید، در کوشک صفوی دقیقا در میان ان یک حوض زیبای قدیمی و باصفا قرار دارد، این کوشک دارای دو طبقه است که امروزه همچنان پابرجاست.
کاخ و باروی باغ فین
یکی دیگر از ویژگی های باغ وجود باروی می باشد که این باغ را جز دسته باغ های قلعه دار می کند، با دیدن برج و باروی این باغ و نقوش مینیاتوری و زیبای کاشی کاری شده در گنبد این برج و باروی بزرگی و عظمت هنر ایرانی را به شما نمایش می دهد.
حمام فین کاشان
در این مکان تعداد دو حمام کوچک و بزرگ قرار دارد که در دوره قاجاریه و زندیه به آن اضافه گردید، هر دوی این گرمابه های قدیمی دارای رختکن، شاه نشین، دیگ، حوض و خزینه می باشند، سردار بزرگ ایرانی امیر کبیر موسس مدارس دارالفنون در ایران، در حمام فین کاشان در سال ۱۲۶۸ هجری قمری به دست مزدوران وطن فروش به شهادت رسید، حمام فین کاشان جز مهم ترین جاهای تاریخی درون باغ فین می باشد و در برخی روزها بازدید کننده های حمام فین بیشتر از خود باغ می شوند.
بنای هشتی ورودی و ایوان ها
در ورودی این باغ یک هشتی زیبا مشرف به تمام بخش های باغ فین قرار دارد که دارای ایوان هایی زیباست.
ساختمان خلوت کریم خانی
در بخش جنوب غربی اینجا در دوره حکومت کریم خان زند ساختمانی مشتکل از یک حیات کوچک و چندین اتاق و محوطه ساخته شد که به عنوان خلوت کریم خانی مشهور می باشد، امروزه این بخش از باغ فین به دست اداره میراث فرهنگیست و جهت مهمان سرای کارمندان خود اداره مورد استفاده قرار میگیرد.
ساختمان شترگلوی قاجاریه
بنای شترگلوی که به دست فتحعلی شاه قاجار ساخته شد، پس از زلزله ۱۱۹۲ هجری قمری فتحعلی شاه که علاقه خاصی به این منطقه کاشان داشت دستور ساخت شترگلوی فین را به مهندس برجسته اصفهانی حاج حسن خان اصفهانی داد، این ساختمان در قسمت جنوبی و نزدیک به چشمه های سلیمانیه ساخته شد و دارای اتاق های متعدد، شاه نشین، حیات خلوت و حوض است همچنین دارای نقوش اسلیمی و اسازیری فراوانی در دیوارها و سقف های این عمارت می باشد.
حوش جوش های باغ فین
یکی دیگر از عجایب مهندسی ایرانی در باغ فین کاشان وجود ۱۶۰ فواره که در حوض چه هایی کوچیک و باریک قرار دارند، این فواره ها که در دوره قاجاریه به محل افزوده شد توسط مکانیزمی عجیب باعث پرتاب آب به بالا می شود.
عمارت شاه نشین
این بنا هم در دوره حکومت قاجارها به باغ اضافه شد، شاه نشین در گذشته به تالارهایی بزرگ و سرپوشیده گفته می شد که جهت مهمان نوازی استفاده می گردیده است، اتاق شاه نشین به علت دارا بودن پنج درب به ۵ دری مشهور است و از این اتاق شما به تمام نقاط این مکان دید دارید.
عمارت خلوت نظام الدوله
در سال ۱۲۴۲ هجری قمری داماد فتحعلی شاه قاجار به نام حاج محمد علی خان صدر اصفهانی به فرمانروایی شهر کاشان رسید و باغ فین را برای سکونتگاه خود انتخاب گردید، پس از این اتفاق نظام الدوله در بخش غربی باغ فین عمارتی به اسم خلوت نظام الدوله ایجاد کرد و دارای یک حرم سرا، چندین اتقاق و دو اندرونی می باشد که به مرور زمان نیمی از این بنا از بین رفته است و نیمی دیگر باقی مانده امروزه به عنوان موزه ملی شهر کاشان مورد استفاده قرار میگیرد.
بخش تقسیم گاه باغ فین
در ابتدای ساخت توسط شاه عباس صفوی در جنب چشمه ها و قنات های سلیمانیه ایجاد گردید، جهت انتقال آب به داخل باغ در فاصله ای ۲.۵ کیلومتری که از طریق لوله ها و کانال هایی در زیر زمین آب به داخل باغ فین منتقل میگردیده است و از آنجا به بخش های مختلفی تقسیم می شده و تمام عمارت های باغ را تغذیه می کرده است.
عمارت موزه ملی
عمارتی که به عنوان خلوت نظام الدوله نام دارد در سال ۱۳۴۶ شمسی در دوره حکومت پهلوی به موزه ملی کاشان تغییر کاربری داد و در آن آثار هنری و فرهنگی و اشیای پادشاهانی همچون فتحعلی شاه، شاه عباس و کریم خان زند قرار دارد، همچنین نقاشی هایی از نمای فین در گذشته، حرمسراها و خوش گذرانی های مردم قدیم در این باغ قرار دارد.
کتابخانه امیر کبیر
در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی کتابخانه ملی امیر کبیر در محل باغ فین ایجاد گردید، دقیقا در منطقه گلوگاه فتحعلی شاه این کتابخانه تشکیل گردید و آثار و دست نوشته های موجود از سردار بزرگ ایرانی امیر کبیر در آن قرار دارد، همچنین کتاب های تاریخی مرتبط با دوره های صفویان، زندیه و قاجاریه در این کتابخانه قرار دارد، دوستان عزیز باغ فین کاشان جز ۱۰ جاذبه توریستی برتر کشور ایران است و بازدید از آن خالی از لطف نیست.
سخن پایانی
اگر تجربه سفر به باغ فین را دارید می توانید سفرنامه خود به همراه تصاویر گرفته شده را با نام خودتون در اولین دانشنامه گردشگری آنلاین در ایران، این تودی منتظر کنید.
بیشتر بخوانید
