حمام گنجعلی خان دقیقا در بازار تاریخی کرمان از بهترین جاهای دیدنی کرمان است، ساعت بازدید حمام گنجعلی خان همه روزه از ۹ صبح الی ۲۰ می‌باشد، قیمت بلیط حمام گنجعلی خان در سال جاری برای مسافران ایرانی ۱۰ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۵۰ هزار تومان است، برای رسیدن به این حمام قدیمی در کرمان از نقشه حمام گنجعلی خان در ابتدای مطلب استفاده کنید تا از درب هتل یا هر جایی که هستید، اینجا را با نرم افزارهای بلد، نشان یا گوگل مپ مسیریابی کنید. این اثر ملی در روزهای دوشنبه هر هفته تعطیل است!
در این کرمان‌گردی می‌توانید از جاهای دیدنی مجموعه تاریخی گنجعلی خان نظیر میدان گنجعلی خان، کاروانسرای گنجعلی خان، مسجد تاریخی گنجعلی خان و کاروانسرای هندوها در نزدیکی این محل دیدن کنید، همچنین بازار کرمان به بازدید سوغات و خرید لوازم مورد نیازتون بپردازید، این حمام که سالانه ۱۰۰ هزار نفر گردشگر داخلی و خارجی از آن بازدید به عمل می‌آورند، یکی دیگر از مراکز تاریخی ساخته شده در دوره حکومت صفویان در ایران است، در واقع اینجا فقط یک حمام نیست، بلکه مجموعه و کلکسیونی از از ساخته‌های فردی به اسم گنج علی خان در شهر کرمان می‌باشد، در ادامه با تاریخچه، معماری و آثار دیدنی حمام گنجعلی خان آشنا خواهید شد.
حمام گنجعلی خان
شهر تاریخی کرمان مشهور به سرزمین کریمان در فلات مرکزی ایران قرار دارد، این شهر دارای جاذبه های گردشگری فراوانی می‌باشد که از جمله آنها می توان به قلعه دختر کرمان اشاره کرد، در این پست به معرفی یکی از برترین جاهای تاریخی کرمان یعنی حمام گنجعلی خان خواهیم پرداخت؛ همراه این تودی باشید.
سازنده حمام گنجعلی خان
شیوه معماری حمام گنج علی خان کرمان به سبک اصفهانی و اسلیمی می‌باشد و زیربنای کلی این عمارت ها که شامل بازار، مسجد، مهمانسرا و حمام می شود ۱۱ هزار متر مربع است، با تلاش‌های مستمر اداره میراث فرهنگی و گردشگری مجموعه آثار تاریخی گنجعلی خان در سال ۱۳۴۷ با شماره ۸۲۹ ثبت میراث ملی و گردشگری شد.
تاریخچه حمام گنجعلی خان
علی خان حاکم و فرمانروای شهر کرمان در دوره حکومت صفویان در ایران بوده است و به مدت ۲۹ سال در این سمت باقی ماند یعنی از سال ۹۷۵ تا ۱۰۰۴ هجری شمسی، وی تلاش‌های بسیاری در جهت آبادسازی شهر کرمان کرد که از جمله آنها به ساخت همین مجموعه و حمام گنجعلی خان، کاروانسراهایی در جاده‌های اصلی شهر کرمان، حفر قنات‌های متعدد جهت رساندن آب به مردم نقاط مختلف استان کرمان اشاره کرد، شاه عباس صفوی به قدری برای علی خان حاکم کرمان احترام قایل بود که لقب وی را بابا گذاشته بود.
ثبت ملی گنجعلی خان
از مهم‌ترین بناهای ساخته شده توسط علی خان، ایجاد یک مرکز گردشگری و رفاهی در میدان اصلی شهر کرمان بود که شامل مسجد، بازار، استراحتگاه، تفرجگاه و حمام گنجعلی خان بود، این حمام به گفته مورخین جز زیباترین حمام های قدیمی ایران می‌باشد و تا سال ۱۳۱۶ شمسی توسط عموم مردم کرمان مورد استفاده قرار می‌گرفته است و در سال ۱۳۴۷ همزمان با ثبت آن در میراث ملی ایران مورد مرمت و بازسازی بسیاری قرار گرفت و شکل گذشته و بی نظیر خودش را حفظ کرد و از آن سال تا به اکنون تغییر کاربری داده و تحت عنوان موزه مردم شناسی کرمان فعالیت می‌کند.
سبک معماری حمام گنجعلی خان
سبک معماری در حمام گنجعلی خان به سبک ایرانی اصلامی می باشد، این حمام توسط فرزند ارشد خود گنجعلی خان یعنی علیمراد خان ساخته شد البته با کمک از مهندسین برتر آن سالها یعنی محمد سلطان یزدی و بزرگ مرد خوشنویسی آن دوره ایران زمین علیرضا عباسی خطاطی ها و نقوش زیبای ساطیری و اسلامی در آن ایجاد گردید، زیر بنای کلی حمام گنجعلی خان کرمان ۱۲۸۵ متر مربع در یک محیط ۶۰ متر در ۲۱ متر است، این حمام مثل اکثر حمام های قدیمی ایران دارای بخش های مختلفی از جمله سردر، گرمابه، خزینه، شاه نشین، اتاق تعویض لباس، حوض های متعدد، دیگ های آب گرم و اتاق های خصوصی یا نمره می باشد.
قنات حمام گنجعلی خان
تامین آب حمام گنجعلی خان کرمان توسط آب قناتی در نزدیکی همین حمام و لوله کشی‌های سفالی در زیر خاک بوده که در نوع خود واقعا بی نظیر می‌باشد، در ساخت نمای داخلی و بیرونی این حمام از کاشی‌های لعاب دار فیروزه‌ای و زیبا استفاده شده و همچنین در ابتدای ورودی به سالن اصلی داخل حمام باید از راهروهایی کوچک عبور کنید تا هوای گرم داخل به بیرون درز نکند.
رختکن حمام
همچنین برای ساخت اتاقک‌های تعویض لباس از سقف‌های مرتفع استفاده شده و در آخر برای حفاظت این حمام در شرایط بحرانی همچون زمین لرزه در حدود ۵ متر این حمام داخل زمین ساخته شده و این گودی باعث می‌شود که در زمین لرزه‌های متوسط ساختمان اصلی تخریب نشود.
تامین نور حمام
جهت تامین نور در فضای داخلی حمام سقف‌های اصلی آن به صورت گنبدی و هندسی ساخته شده و دقیقا در زیر هر کدام از سقف‌ها حوض بزرگی قرار دارد که باعث می‌شود نور پس از برخورد با آب محیط را هم روشن کند.
گرمایش از کف حمام
گرمای لازم در حمام گنجعلی خان توسط یک محفظه‌ی فلزی بزرگ که در زیر سنگ های کف حمام قرار دارد بوجود می آمده، در حمام های تاریخی بخشی در زیر سالن اصلی قرار داشته که در زیر آن دیگ هایی قرار داشته که بوسیله آتش و آب باعث می شده تا گرما از اتاقک زیر حمام به کف حمام منتقل گردد و گرمای لازم را زمین زیر پای مردم منتقل کند، یک نفر مسوول گرم کردن آن دیگ ها بوده که در زبان سلیس پارسی آن را نون تاب خطاب می کردند.
قسمت های مختلف حمام گنجعلی خان
این حمام دارای بخش های مختلفی می باشد که از جمله آنها می توان به سردر اصلی حمام اشاره کرد، این سردر که بوسیله کاشی‌ها، سنگ‌ها و نقوش اساطیری زیبایی ایجاد شده است و از بیرون نمای زیبایی به خود گرفته، روی سردر اصلی این حمام جمله‌ای به این صورت درج شده است :
کسی نداده نشان، در جهان چنین حمام
که نشان از عظمت و بزرگی حمام گنجعلی خان را دارد، از سایر آثار موجود در سردر این حمام می‌توان به نقاشی‌هایی از شیرین و فرهاد، نقش هایی از رستم و زال، حیوانات وحشی، کی خسرو و بهرام گور اشاره داشت.
دیدنی های حمام گنجعلی خان
دیگر بخش موجود در این حمام، هشتی آن است، هشتی یا راهرو ورودی به حمام که برای عدم دید از بیرون به داخل حمام به صورت منحنی ایجاد شده است و همچنین این غیرمستقیم بودن دالان باعث می‌شود که گرمای داخلی حمام به راحتی از آن خارج نشود.
دیگر بخش مهم حمام بخش رختکن یا تعویض لباس آن است که دقیقا دور حوض اصلی و به شکل سکوهایی از سنگ ایجاد شده تا مردم در حاشیه حمام لباس‌های خود را تعویض نمایند، همچنین یک رختکن دیگر در قبل از درب خروجی قرار دارد که مردم در گذشته در آنجا صبر می‌کردند تا بدنشان به صورت کامل خشک شود و سپس از حمام خارج شوند، بخش میانی حمام گنجعلی خان که در آن علاوه بر امکان تعویض لباس قبل از استحمام، لوازم مورد نیاز استحمام از جمله حوله، ظرف‌های آب، سینی های غذا، شانه و برس، آینه‌هایی بزرگ و سنگ پا اشاره کرد.
شگفتی های حمام گنجعلی خان
یکی از مهم‌ترین علت‌های شهرت این حمام در سطح گردشگری وجود معماری بی نظیر ایرانی و نقوش و طرح‌های مینیاتوری می‌باشد، شما در هنگام بازدید از این حمام با طرح‌هایی از تخت جمشید، طرح‌های سنگی تراشیده شده، کاشی‌های ریز و رنگی، نوشته‌های مختلف بر روی دیوارها و سقف حمام و … روبرو می‌شوید که هر بازدید کننده‌ای را مات خود می‌کند.
موزه مردم شناسی کرمان
همانطور که در ابتدای مطلب گفته شد از سال ۱۳۴۷ خورشیدی این حمام تغییر کاربری داده و پس از بازسازی و مرمت دوباره به موزه مردم شناسی کرمان مبدل گردید، در ابتدای آن سالها به دستور رئیس اداره میراث فرهنگی کرمان در دانشگاه بزرگ تهران مجمسمه‌هایی زیبا با جنس موم از مردم و شیوه لباس پوشیدن مردم آنها ساخته شد و به حمام گنجعلی خان کرمان منتقل گردید.
همچنین با گذشت سالها تا به امروز لوازم دیگری از شیوه استحمام مردم از جمله، تشت های قدیمی، تاس‌های آب، صابون‌های تاریخی، لنگ، آئینه، زیراندازهای مخصوص حمام، حوله‌های قدیمی و کیسه ها به موزه مردم شناسی کرمان منتقل گردید.
سخن پایانی
حمام گنجعلی خان کرمان و در کل مجموعه گنجعلی خان جز برترین آثار دوره صفویه در کشور ایران می‌باشد و بازدید از آن به هر ایرانی توصیه می‌شود، همچنین شما می‌توانید سفرنامه‌ها و عکس‌های خودتون رو با نام خود در اولین دانشنامه گردشگری آنلاین در کشور ایران، این تودی منتشر نمایید.
بیشتر بخوانید
مجموعه گنجعلی خان و بخصوص حمام آن، به نظرم یکی از زیباترینها در ایران است. البته توصیه می کنم در ایام خلوت سال به این فضاها رجوع کنید تا بتوانید به خوبی حس و حال فضا را درک کنید. در زمان عید، عملا نمی توانید از این فضاها لذت ببرید. بازار گنجعلی خان همچون نخ تسبیح، حمام، مسجد، سراها، تیمچه ها، کاروانسراها و محلات مختلف شهر را به یکدیگر پیوند میداده است.
یکی از موزه های مردم شناسی بزرگ در جنوب شرق کرمانه،پرسنل خوشبرخورد هستن و اطلاعات مفیدی در مورد پیشینه تاریخی مکان از طریق تابلو ها و مجسمه های مومی در اختیار بازدید کنندگان قرار میگیره،مجموعه در داخل بازار کرمان واقع شده که بزرگترین راسته بازار سرپوشیده در جهانه و برای خرید سوغات از جمله ظروف مسی،پته و و انواع شیرینی جات مانند کلمپه و… مناسبه،جای پارک معمولا به سختی گیر میاد ولی انواع کافه ها و اغذیه فروشی ها به منظور رفع خستگی ناشی از یک روز طولانی و خرید وجود داره.
این حمام در شهر کرمان،و داخل بازار حاج علی واقع شده،ورودی دارد،جای پارک خودرو ندارد.اما به عنوان یک اثر تاریخی
زیبا و عالیست
اگر چه بسباری از دیوارها فاقد کاشی کاری های قدیمی است ،اما هنوز این مکان زیباست.
فضای زیبایی داشت و البته بسیار هم شلوغ بود .
مکانی تاریخی در دل بازار بزرگ و سنتی کرمان که به دلیل وجود مجسمه های فوق طبیعی معروف شده است. دیدن این بنا خالی از لطف نیست. پله های ورودی بلند هستند و برای سالمندان و افراد دارای معلولیت مناسب نیست
حمام گنجعلی خان یکی از بناهای جذاب مجموعه گنجعلی خان است که امروزه با نام موزه مردم شناسی یکی از پر بازدید ترین جاذبه های کرمان محسوب می شود. افراد برای بازدید از این موزه، به عنوان ورودی باید مبلغی را پرداخت کنند و سپس وارد شوند.
حمام گنجعلی خان ۲۶ متر طول، ۳۰ متر عرض و تقریبا ۱۳۰۰ متر مربع زیر بنا دارد که از سر دری با معماری بسیار زیبا و منحصر به فرد، ورودی به شکل دالان، رختکن، حوض و خزینه برخوردار است. این حمام، مانند دیگر حمام های ایران کهن، از بخش های مختلف و مجزایی از جمله قسمت شاه نشین تشکیل شده است تا جایگاه اقشار مختلف جامعه مانند ثروتمندان و مردم عادی، از یک دیگر مجزا شود.