آثار تاریخی ایران که نمادی از تاریخ و فرهنگ باستانی و غنی و هنر و ادبیات آن است را می توان در موزه های بزرگ و مشهور اروپا یافت. آثاری ارزشمند متعلق به دوره ها و سلسله های باستانی که هر یک میراثی یکتا و منحصربفرد برای یکایک ایرانیان می باشند. میراثی که سالهاست از دیار و محل حیات خود دور افتادند و در کشورهایی چون انگلستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا به نمایش در می آیند. شاید بسیاری از مردم و هموطنان ما از وجود چنین گنجینه ها و ثروت های بی نظیر و بی همتایی بی اطلاع باشند. آثار تاریخی ایران در گوشه گوشه ی جهان هر کدام کوله باری از تمدن و فرهنگ ایران باستان را بر دوش خود دارند. موزه های مختلف جهان به واسطه این گوهرهای بی بدیل همواره میزبان گردشگران و توریست های مختلف بخصوص از ایران هستند.
متاسفانه مردم ایران از حضور این میراث گرانبها در شهرها و در کشور بهره مند نیستند. شما تنها با سفر به این کشورها و بازدید از موزه های مختلف آنها می توانید این گنج های باستانی را از نزدیک ببینید. در این مطلب ما قصد داریم این آثار تاریخی ایران را در موزه های اروپا به شما معرفی می کنیم تا از این طریق بتوانیم تا حدودی زمینه آشنایی شما را فراهم کنیم.
فردوسی در فلورانس، ایتالیا
شاید تعجب برانگیز باشد اما نخستین و کهنترین نسخه دست نویس شاهنامه که دویست سال بعد از به اتمام رسیدن این منظومه تهیه شد، در کتابخانه ملی فلورانس ایتالیا نگهداری میشود. این نسخه از شاهنامه به عنوان یکی از اصلیترین منابع تصحیح شاهنامه محسوب میشود که دکتر عزیزالله جوینی با تصحیح این دست نویس در ۸ جلد کتاب، یکی از موثقترین نسخههای شاهنامه را گردآوری کرده است.
سرستون تخت جمشید در لوور، فرانسه
در سالهای نخست تاسیس مووزه لوور (پیش از شروع ۱۸۰۰ میلادی)، آثار ایرانی موزه به چندین قطعه خلاصه میشد که مهمترین آن جام خسرو دوم، پادشاه ساسانی بود. اما طولی نکشید که فرانسویها طی یک دوره حدودا ۱۰۰ ساله، چندین قطعه آثار از جمله سر ستون تخت جمشید را به هزاران قطعه افزایش دادند و تا جایی پیش رفتند که امروز با پا گذاشتن به بخش «ایران باستان» موزه لوور (در طبقه همکف و منفی ۱) حس حضور در پرسپولیس به شما دست خواهد داد. این غارت که در زمان قاجاریه آغاز شد بین سالهای ۱۸۸۳ تا ۱۹۷۹ به طول انجامید و باستان شناسان فرانسوی با دریافت امتیاز کاوش در خاک ایران به طور قانونی به مصادره بخش قابل توجهی از آثار پیش از اسلام ایران پرداختند.
امتیاز حفاری در شوش سال ۱۸۸۳ میلادی به دست ناصرالدین شاه قاجار به فرانسه داده شد. بدین منظور یک تیم باستان شناسی فرانسوی با سرپرستی مارسل آگوست دیولافوی به مدت ۲ سال مشغول به کاوش، حفاری و استخراج آثار باستانی در شوش شدند و بخش مهمی از آثار ایلام را به خاک فرانسه بردند.
منشور حقوق بشر کوروش در لندن انگلیس
موزه بریتانیا یکی از بزرگترین موزههای جهان است که در آن بیش از ۸ میلیون آثار از سراسر جهان نگهداری میشود. به عنوان نمونه، ۱۱۰.۰۰۰ اثر از مصر به لندن بردند. بخش آثار تاریخی ایران در موزه بریتانیا بسیار غنی بود و مملو از آثار کوچک و بزرگ در عصرهای مختلف ایران است. به گفته برخی از رسانههای داخلی بیش از ۱۳ هزار آثار باستانی ایران در موزه بریتانیا نگهداری میشود. می گویند در گذشته اشخاص بسیاری برای بردن آثار ارزشمند ایرانی به انگلیس مامور شدند. از جمله هاردفورد جونز و سرگور اوزلی که در زمان پادشاهی فتحعلیشاه به ترتیب در سالهای ۱۸۰۹ و ۱۸۱۱ راهی ایران شدند. آنها با تنظیم قرار داد سیاسی – نظامی، بخشهای مهمی از آثار تخت جمشید را به موزه بریتانیا بردند.
کوه نور در لندن، انگلیس
گفته میشود پس از فتح هند توسط نادر شاه افشار، او جواهری را بر تاج محمد شاه هندی دید و گفت:«این کوهی از نور است» سپس به عنوان غنیمت جنگی آن با خود به ایران آورد. طبق این روایت نام «کوه نور» بر این الماس بزرگ ۳۷ گرمی ماندگار شد. کوه نور پس از کشته شدن نادرشاه افشار توسط سردارانش به احمد شاه درانی رسید و پس از آن میان پادشاهان مختلفی دست به دست شد که دیگر ردی از ایران در آن پیدا نشد. هماکنون این الماس زیبا در جواهر خانه برج لندن قرار دارد. البته خبر امیدوار کننده این است که زوج این الماس، یعنی دریای نور که به عنوان بزرگترین الماس صورتی در جهان شناخته میشود، هماکنون در ایران بوده و از آن در موزه جواهرات ملی، واقع در تهران نگهداری میشود.
نمایشگاه تیسفون در موزه پرگامون برلین، آلمان
موزه پرگامون برلین همانند سایر موزهای این فهرست به لطف آثار مختلفی که از مناطق مختلف آسیای مرکزی، ایران، مصر، یونان و… قدیم جمعآوری کرده است، از برجستهترین موزههای جهان به شمار میرود. بخشی از آثار این موزه به کاوشهای باستان شناسان آلمانی و آمریکایی بازمیگردد که در دهههای نخست قرن ۲۰ در تیسفون صورت گرفت. طی این کاوشها آثار تاریخی ایران باستان با ویژگی های منحصربفردی از زمان ساسانیان کشف و مصادره شد.
با توجه به قرار گیری بنای با شکوه طاق کسری در عراق امروزی، آثار بیمانندی در اطراف آن کشف شد. همانند این گچبری خاص که لوگو دانشگاه تهران نیز از آن الهام گرفتند. خوشبختانه نمونههای دیگری از این گچبریها را در موزه ایران باستان میتوانید ببینید.