خانه تاریخی کلبادی ساری

ساخت عمارت کلبادی به دوران قاجار برمی‌گردد. یکی از امرای ارتش وقت به نام «سردار جلیل» دستور ساخت این بنا را صادر کرد. وی فرزندی به نام «امیر نصرت شکوه نظام» داشت و به همین دلیل تصمیم گرفت نام این خانه ساخته شده را «امیریه» قرار دهد. پس از این که پسرش با وجود جوانی و سن کم درگذشت، خانه را به فرزند وی یعنی «منوچهر خان» بخشید.

منوچهر خان کلبادی که مدتی نماینده مردم ساری در مجلس شورای ملی نیز شد و شخص تاثیرگذاری در این شهر بود، سال‌ها این خانه زیبا را تحت مالکیت خود داشت. سال ۱۳۶۲ سالی بود که منوچهر خان کلبادی چشم از جهان برداشت. هشت سال پس از درگذشت وی و در سال ۱۳۷۰ خانه تاریخی کلبادی در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفت و از آن تاریخ تاکنون بنا در اختیار این سازمان است. در سال ۱۳۸۸ خانه کلبادی تبدیل به موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی شد.

خانه کلبادی در دوران قاجاریه ساخته شده است. سبک معماری این خانه الهام گرفته شده از تکایای دوره قاجاریه است. این خانه دارای دو بخش بیرونی و اندرونی است. در ساخت این بنا به طور عمده از آجر، چوب و سفال استفاده شده و بام خانه نیز به طور کامل سفالپوش شده است.

در همان ابتدا در خانه جلب توجه می‌کند که یک در زیبا ار جنس چوب و دارای تزیینات چوبی است. این در که ارتفاع زیادی نیز دارد، دارای یک سردر از جنس آجر است. از در وارد می‌شویم؛ به محض ورود، با یک راهروی باریک مواجه می‌شویم. این راهرو ما را به ورودی حیاط مشایعت می‌کند. دو ردیف پله در دو سمت به چشم می‌خورد که برای دسترسی به حیاط ساخته شده‌اند ،چراکه حیاط در سطح پایین‌تری قرار دارد. حوض آب زیبایی در روبه روی بنا خودنمایی می‌کند.

خانه دارای یک بنای اصلی است که در دو طبقه و با نقشه مستطیل شکلی احداث شده است. ضمن آن‌ که خانه دارای سردابه در زیرزمین است که از آن به عنوان یخچال استفاده می‌شده است. در هر دو طبقه این خانه که قدم بگذارید، در هر کدام یک شاه‌نشین را خواهید یافت. بدون شک شاه‌نشین‌ها از زیباترین قسمت‌های این خانه هستند که توجه شما را جلب می‌کنند. در دو سمت شاه‌نشین، دو رشته پلکان به چشم می‌خورد و همچنین اتاق‌هایی به صورت قرینه در دو طرف ساخته شده‌اند. استفاده از شیشه‌های رنگی و همچنین ارسی‌کاری‌هایی که در بنا دیده می‌شود، مهم‌ترین تزیینات انجام گرفته در این بنا هستند که زیبایی دوچندانی به آن بخشیده‌اند.

نکته‌‌ای که توجه شما را ممکن است جلب کند، این است که در و پنجره طبقه اول بنا با طبقه دوم تفاوت دارند و این بدان دلیل است که آن‌ها در دهه‌های اخیر و در جریان بازسازی‌های انجام گرفته تعویض شده‌اند. همچنین دو رشته پلکان داخلی مسدود شده‌اند و به جای آن‌ها در سمت شمالی بنا یک رشته پلکان برای ایجاد دسترسی به طبقه دوم خانه ساخته شده است.

بخش بیرونی خانه تاریخی کلبادی در سمت چپ ورودی اصلی آن واقع شده است. این بخش از یک حیاط کوچک و یک اتاق برای انجام امور متفرقه تشکیل شده است. همچنین مسیری به سمت حیاط بزرگ اندرونی نیز در این بخش وجود دارد.

خانه تاریخی کلبادی دارای قسمت‌های دیگری همچون حمام، آشپزخانه، اصطبل و محل اسکان خدمتگزاران است، ولی آشپزخانه و محل اسکان خدمتگزاران در طول سال‌ها از بین رفته و هم‌اکنون بناهای نوسازی را می‌توانید به جای آن‌ها ببینید. در مورد حمام این خانه نیز باید اشاره کنیم که این حمام دارای دو بخش گرمخانه و سربینه است که در گرمخانه، خزینه‌های آب سرد و گرم به چشم می‌خورند.

این خانه زیبا به عنوان یک یادگار از دوره قاجاریه در شهر ساری در تاریخ ۹ آبان سال ۱۳۷۷ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۱۴۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه منوچهر خان کلبادی مربوط به اواخر دوره قاجار است و در ساری، چهار راه برق، ساختمان ادارهٔ کل میراث فرهنگی (سابق) واقع شده است. این اثر در تاریخ ۹ آبان ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عمارت منوچهرخان کلبادی واقع در محلهٔ آب انبار نو حدود یکصد و سی سال قبل بدستور سردار جلیل از امراء ارتش وقت ساخته شد و بنام فرزند بزرگش امیر نصرت شکوه نظام به امیریه معروف شد. امیر نصرت در جوانی فوت شد و سردار بنا را به فرزند وی منوچهرخان بخشید. منوچهرخان کلبادی که بعدها از ملاکین منطقه و زمانی نیز نماینده مردم ساری در مجلس شورای ملی بود در سال ۱۳۶۲ دار فانی را وداع گفت و این بنا در سال ۱۳۷۰ در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. سبک معماری این ساختمان از تکایای دورهٔ قاجاری برگرفته شده و دو بخش اندرونی و بیرونی دارد. بنای اصلی این عمارت در بخش اندرونی در دو طبقه و یک زیرزمین احداث شده و هر طبقه دارای یک شاه نشین و اتاقهای دو طرفه است. شاه نشین طبقه دوم از زیباترین اتاقهای این عمارت است و جای جای آن یادآمد شیوه‌های هنرهای تزئینی دوره قاجاری است. مصالح ساختمانی این بنا شامل چوب و آجر و بام آن بصورت شیروانی و سفال پوش می‌باشد.

در دوره قاجار میشه رد پای نفوذ هنر و معماری غربی رو در ابنیه سنتی ایران دید و فکر میکنم خانه ی کلبادی ساری یک نمونه ی خوب برای بررسی این روند محسوب میشه
اولین عنصری که در این مقایسه نظر آدم رو به خودش جلب میکنه جایگیری و فرم دستگاه پله و نحوه ی دسترسی به طبقات دیگه‌ست که بر خلاف نمونه های قدیمی تر در ضلع شرقی خانه قرار گرفته و پله ها دارای ابعادی استاندارد هستند.
کاش در سازه ی الحاقی به این پله ها سلیقه ی بیشتری به کار گرفته میشد و از متریال یا فرمی متناسب و در گفتگو با هویت بنا و تاریخچه ی اون استفاده میکردند.
در پشت ساختمان اصلی ساختمانی یک طبقه وجود داره که فعلا به عنوان انبار ازش استفاده میشه و کمی ناراحت کننده‌س.
از ساختمان اصلی به عنوان موزه مردم‌شناسی ساری استفاده میشه که با اینکه تجربه ی کوتاه و لذت بخشی رو فراهم میکنه اما کشش کافی برای هدایت مردم به داخل فضا رو نداره و همین امر ارزش تکرار فضا رو کاهش میده.
میشد بجای انبار کردن فضای پشت ساختمان اصلی یا اتاق های کناری که کاربری های مشخصی ندارند، فضاهایی مثل کافی شاپ، کتابخانه یا کارگاه های هنری و امثال اینها ایجاد کرد که مردم رو بیشتر به سمت اینگونه فضاها سوق بده.
اتفاقی که در خیلی از شهرهای دیگه که دارای بافت تاریخی هستند افتاده و جواب هم داده.
اما در کل نسبتا حال مجموعه خوب بود و به خوبی به کالبدش رسیدگی میشد.