تخت جمشید معروف به پرسپولیس بهترین جاذبه گردشگری ایران و پربازدیدترین جاهای دیدنی شیراز در مرودشت و ۶۳ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد، قیمت ورودی تخت جمشید برای مسافران ایرانی ۵ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰ هزار تومان است که در همان بخش ورودی و بعد از پارک تخت جمشید، یک ساختمان با ستونهای قرمز رنگ که محل فروش بلیط تخت جمشید است را میتوانید بلیط تهیه کنید.
ساعات بازدید تخت جمشید همه روزه از ۸ صبح الی ۱۸ حتی در ایام تعطیل است، البته این اثر تاریخی که یکی از آثار ایرانی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو و میراث ملی ایران است در روزهای تاسوعا، عاشورا، شهادت حضرت علی(ع)، سیزده بدر، ۱۴ و ۱۵ خرداد و شهادت حضرت فاطمه (س) تعطیل میباشد، تخت جمشید در سال ۱۴۰۲ خورشیدی لقب پربازدیدترین جاذبه گردشگری ایران را از آن خود کرد و همچنان مسافران داخلی و خارجی که به ایران سفر و شهر شیراز سفر میکنند، نخستین مکان گردشگری که قصد دیدن آن را دارند، تخت جمشید مرودشت است.
تخت جمشید کجاست؟
تخت جمشید از جاهای دیدنی اطراف شیراز در استان فارس و ۶۳ کیلومتری این شهر و ۱۰ کیلومتری شمال مرودشت قرار دارد، برای بازدید از تخت جمشید با خودروی سواری، نقشه تخت جمشید در ابتدای مطلب را کلیک کنید تا خیلی آسان این اثر جهانی را با کمک نقشه نشان، بلد یا گوگل مپ، دیدن کنید.
- آدرس تخت جمشید: استان فارس، جاده شیراز به مرودشت، مرودشت، ۱۰ کیلومتری شمال مرودشت، محوطه جهانی تخت حمشید
- شماره تلفن تخت جمشید: ۰۷۱۴۳۳۴۱۵۵۶
تاریخچه پرسپولیس
حکومت هخامنشیان یکی مهمترین و قوی ترین سلسههای سیاسی در طول تاریخ کره زمین و ایران میباشد که در حین حکومت آنها، پرسپولیس یا تخت جمشید برای استفاده سیاسیون ساخته شد، این سازه زیبا که به سال ۵۱۸ قبل از میلاد حضرت مسیح بر میگردد با سبک معماری هخامنشی از مقاومترین و برترین سازههای تاریخی در دنیاست.
سلسله پارس در تخت جمشید
در واقع استان فارس محل ورود اولین دسته از انسانهای اولیه به نام آریاییها بوده است که در آن سالها این استان شامل تمامی استانهای امروزی جنوب و شرق کشور تا خراسان میشده و پس از آن که این قوم مقاوم توانستند در برابر بلایای طبیعی نظر عصر یخبندان جان سالم بدر ببرند با ساخت مکانهای مورد نیاز نظیر خانه و تویله استارت اولین حکومتها در منطقه پارس را زدند.
جنگ ۱۲۱ ساله مادها
با گذشت قرنها و در سال ۱۱۰۰ قبل از میلاد حضرت مسیح دین زرتشت با فرامانروایی زرتشت بزرگ اهورا مزدا در آن ناحیه رواج پیدا کرد و مردم را به راه راست و نیکی هدایت می کرد، مهمترین قبایلی که به دین زرتشت پیوستند شامل مادها، پارت ها، خوارزمیان، بلخیان، پارتیان و هراتیان بودند و در مجموع همه این قبالی با نام تاریخی ایریانو خشتر تشکیل یک کشور قوی را داده بودند.
با گذشت قرنها یکی از حملههای وحشیانه تاریخ که در آن مادها به سرزمین ایران کنونی و پارسها حمله و تجاوز کردند، در این حملات که در کل ۱۲۱ سال به طول انجامید فرزند اول پادشاه کمبوجیه یعنی کوروش توانست مادها را با قدرت تمام شکست دهد.
حکومت کوروش کبیر
کوروش در ابتدای حکومت خودش پاسارگاد را مرکز کشور خود تعیین کرد و پس از آنکه در جای جای مختلف حکومتش سازهها و شهرهای مدرنی بر پا کرد و با قوانین بینالمللیاش در دنیا آوازهای پیدا کرد، کوروش سرانجام پس از ۳۰ سال حکومت جاودانه در یکی از جنگهای مشهور پارسیان با قبیلهای وحشی به نام ماساگاتی از دنیا رفت و فرزند اولش کمبوجیه به تخت پادشاهی نشست.
کمبوجیه که ژنتیک پادشاهی را از پدرش کوروش به ارث برده بود با گسترش قلمروی ایران تا مصر کنونی بزرگ ترین نقشه در بین کشورهای تاریخی را تشکیل داد و آن در یکی از جنگهای پارسیان با قومی به نام مغ ها به قتل رسید که پس از آن داریوش اول بر تخت پادشاهی نشست.
داریوش اول در تخت جمشید
داریوش خود از عاشقان و پیروان کوروش بود و از همین رو توانست ۳۶ سال با قدرت تمام در سرزمین پارسیان حکومت کند و به ترتیب پس از آن خشایارشاه فرزند دختر کوروش، اردشیر اول، داریوش دوم، اردشیر دوم و سوم و داریوش سوم با مجموع ۱۵۴ سال بر تخت پارسیان هخامنشیان حکومت کردند و یکی از بهترین دوران طلایی ایران زمین را رقم زدند که در نهایت با حمله وحشیانه به فرماندهی اسکندر مقدونی هخامنشیان شکست خوردند و پرونده آنها از حکومت ایران برای همیشه بسته شد.
در واقع تخت جمشید در گذشته نام شهری بزرگ و مدرن بوده که پایتخت پادشاهان بزرگ هخامنشی بوده و نام آن دوران آن شهر پارسه در منابع مختلف تاریخی ذکر شده است، سازنده تخت جمشید داریوش اول بود که با زیبایی و معماری بی نظیر این بنای متحیر کننده را برای همیشه برای ایرانیان به یادگار گذاشت.
جلگه مرودشت
خود بنای تخت جمشید دقیقا به روی دامنه کوهی قرار دارد که امروزه به آن کوه رحمت میگویند و در دوره هخامنشیان به آن کوه میترا اتلاق می شده است ، در واقع یکی از قدیمیترین جلگههای پارسیان به نام جلگه مرودشت که در کتابهای تاریخی به آن مرغ دشت میگفتند، محلیست که تخت جمشید در ان واقع شده است، این جلگه در گذشته بزرگترین جلگه نواحی جنوبی ایران با طول و عرض ۶۰*۷۰ کیلومتر بوده و دو تا ار رودخانههای باستانی ایران به نام رودخانه کوروش که امروزه کر نامیده میشود و رودخانه پلوار که در گذشته با نام مادی از ان یاد میشده به هم میپیوندند تا در انتها به دریاچه بختگان بریزند.
جاهای دیدنی تخت حمشید
کل این منطقه دارای خاطرات تاریخی و باستانی فراوانیست و شهر تاریخی که کوروش فرماندار آن بود با نام آنشان در همین منطقه واقع شده است، خود بنای تخت جمشید را اگر دقت کنید به روی یک محیط سنگی ایجاد شده که فاصله آن از سطح زمین در آن دوران بین ۱۰ الی ۲۰ متر بوده است، حال در ادامه با قسمتهای متنوع تخت جمشید یا پرسپولیس بیشتر اشنا میشوید، همراه ما باشید.
سبک معماری تخت جمشید
برای معرفی بخشهای مختلف تخت جمشید مجبوریم از اصطلاحهای معماری استفاده کنیم که البته با سادهترین زبان آنها برای شما تشریح خواهیم کرد، پلکانهای ورودی تخت جمشید که در بخش شمالی این شهر تاریخی قرار دارد را اگر از تصاویر هوایی مشاهده کنید دقیقا شبیه به یک دست انسان است که گویی بچه ای را در آغوش خود کشیده.
این پلکان دارای یک پاگرد در میان راه است و در قبل از این پاگرد یک محیط ۱۰*۷ متر میباشد که ارتفاع آن از زمین ۲۰ سانتیمتر بوده و در آن تعداد شصت و سه پله سنگی همراه با سنگ فرشهای بی نظیر به چشم میخورد، پس از این پاگرد تعداد چهل و هشت پلکان سنگی دیگر را مشاهده میکنیم که ارتفاع آن از پاگرد اول دوازده متر و در مجموع در این پله های سنگی ورودی تخت جمشید تعداد صد و یازده پله را رویت میکنیم.
در بین معماران برجسته و مورخین درباره چرایی کوتاه بودن پلههای ورودی پرسپولیس همیشه اختلاف نظرهایی وجود داشته، برخی معتقدند علت کوتاه بودن ارتفاع این پلکانهای سنگی این بوده که سواره نظام بتواند وارد تخت جمشید شوند و مورخین دیگری بر این عقیدهاند که ورود حیوانات به داخل مجموعه ممنوع بوده و علت کوتاهی این پله ها عبور و مرور راحت مردم و پادشاهان و سیاسیون بوده است.
۱- کنگرههای پرسپولیس
در کنار این پلکان های سنگی شما بخش های مربع شکل را مشاهده میکنید که به آنها کنگره میگویند و در آن محیط سربازان محافظ و دژبانها به صورت شیفتی به پاسبانی میپرداختند، این کنگرهها که با ارتفاع شصت و چهار سانتیمتر خود از عجایب هنرهای هخامنشیان میباشد از بخشهای دیدنی این شهر باستانیست.
در همان منطقه شمالی تخت جمشید محل ورودی دیگری به چشم میخورد که به گفته مورخین آن محل عبور و مرور افراد مهم و شاهزاده ها بوده و البته امروزه اثری از درب مجموعه نیست و فقط خراشیدگی این دربه به روی سنگ صفه بزرگ به چشم میخورد، نکته قابل توجه درباره این درب ورودی آن است که برخی دیگر از دانشمندان تاریخی بر این باورند که در آن سالها در این بخش از پرسپولیس زیارتگاهی ویژه زرتشتیان قرار داشته که امروزه هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
۲- دروازه ملل پرسپولیس
در اکثر والپیپرهای گردشگری ایران یک دروازه را از تخت جمشید مشاهده میکنید که دارای دو سر ستون بوده و بالای آن با یک سنگ بزرگ پوشیده شده است، به این دروازه که پس از صفه واقع شده است، دروازه ملل میگویند که در نزدیکی کاخ مهم آپادانا که پادشاهان در آن حضور داشتند قرار دارد.
دروازه ملل جایی بوده است که افراد و قبایل تحت نظر هخامنشیان برای برگزاری جلسات کاری با پادشاهان هخامنشی در آن محل منتظر میماندند تا دستور ورود را پیدا کنند، این دروازه را خشایارشاه به شهر تاریخی تخت جمشید اضافه کرد و جز زیباترین دیدنیهای این شهر محسوب میگردد.
۲/۱- شیوه ساخت دروازه ملل
مصالح به کار رفته برای ساخت این دروازه بیشتر آجرهای خشتی و سنگهای تراشیده شده میباشد که ارتفاع آن از سطح صفه هجده است، خود این محیط که در گذشته سرپوشیده بوده و در ماقبل از کاخ اپادانا قرار داشته با مساحت ششصد و دوازده متر نشان دهنده مدرنیته بودن حکومت هخامنشیان را میدهد.
چهار ستون زیبا پس از دروازه قابل رویت است که با کمک مهندسین معماری ایرانی و ایتالیایی در سال ۱۹۶۵ میلادی مرمت شدند و امروزه از زیباترین ستونهای تخت جمشید هستند که گردشگران زیادی در ان منطقه تصاویر سفر خود را تهیه میکنند.
۲/۲- ارتفاع ستونهای دروازه ملل
ارتفاع هر یک از این ستونها در دروازه ملل شانزده متر و ارتفاع کل آن از سطح زمین قبل از پلکان ورودی سی و سه متر است، اگر دقت بیشتری به خرج دهی متوجه میشوید که در دروازه ملل دارای یک بخش ورودی و دو بخش خروجی بوده که در مقابل درب ورودی آن کتیبههای فراوانی با خط میخی دیده میشود.
۲/۳- متن کتیه دروازه ملل از خشایارشاه
مهمترین کتیبهای که در دروازه ملل تخت جمشید رویت میشود با این معناست : هر آنچه دیده میشود و زیباست به خواست و اراده اهورامزداست، در نقوشی که در در ستونهای دروازه همه ملل به چشم میخورد، عکس یک انسان بالدار، دو گاو و سر یک انسان هخامنشی تراشیده شده است که هنر مجسمه سازی ایرانیان باستان را به رخ دیگران میکشد.
۳- کاخ آپادانا پرسپولیس
مهمترین بخش و در واقع اصلیترین بخش تخت جمشید یا پرسپولیس در مرودشت استان فارس کاخ آپادانا است، داریوش اول کاخ آپادانا را با زیباترین شکل بنا کرد که در آن علاوه بر حکومت جشنهای مهم ایرانیان باستان نظیر نوروز، سیزده بدر و شب یلدا برگزار میشده است.
این کاخ دارای سی و شش ستون سنگی زیبا، چهار برج سنگی، سه ایوان بزرگ و چهار کنگره میباشد و برای ورود به آن دو پلکان سنگی در مقابل ایوانهای شمالی و جنوبی تعبیه شده است، همچنین زیباترین کتیبههای تخت جمشید در کاخ آپادانا قرار گرفته است که با خط میخی لرزه بر اندام بازدید کنندگان میاندازد.
۳/۱- ابعاد کاخ آپادانا
در بیرون مجموعه آپادانا یک محیط بزرگ حیات مانند به چشم میخورد که در آن یک تخته سنگ بزرگ مشاهده می شود و حتی امروزه مورخین نتوانسته اند کاربرد این سنگ را درک کنند، بخش های ورودی آب از قنات های نزدیک در این حیات دیده می شود که بوسیله آن آب وارد کاخ آپادانا می شده.
پلکان سنگی ورودی به این حیات دارای سنگ های تراشی هایی از پادشاهان کشورهای خارجی در آن سالها می باشد که در دست هر یک از آنها کادو و هدایای بی شماری رویت می شود، ایوان شمالی کاخ آپادانا هزار و پانصد متر مساحت دارد و دارای دو پلکان سنگی ورودی به حیات مجموعه می باشد ، تمام سنگ های قابل رویت در این ایوان دارای نقوش زیبا و متحیط کننده ای از هخامنشیان هستند.
۳/۲- ظرفیت تالار آپادانا
در ایوان شرقی دو ستون دارای شیرهای دوسر به چشم میخورد که ارتفاع ان از سطح زمین چهارده متر می باشد و محل ورود پادشاه برای تماشای لشکریانش بوده است، به گفته مورخین تالار اصلی کاخ آپادانا دارای ظرفیت یکصدهزار نفر بوده که در آن سالها تمام این کاخ سرپوشیده بوده است.
این تالار مرکزی دارای بیست متر ارتفاع می باشد و نقش و نگارهای زیبا از حیوانات و سربازان هخامنشی به چشم میخورد، از مهم ترین سنگ تراشی هایی قابل رویت در تالار اصلی اپادانا عکس شیر گاو شکن است که به معنای پادشاه و زادگاه خورشید بوده و شب یلدای ایرانی از همین رو گرفته شده است.
۴- کاخ تچر
کاخ تچر از دیگر بناهای دیدنی در کاخ آپادانا است که آن را داریوش اول شخصا بنا نهاد، این کاخ دقیقا رو به طلوع خورشید میباشد و ارتفاع آن از خود کاخ و عمارت اپادانا در تخت جمشید سه متر بالاتر قرار دارد، از نمای کلی کاخ تچر یا کاخ داریوش دقیقا مستطیل شکل و در آن سنگهایی به چشم میخورد که حتی امروزه میتوان چهره خودتان را در آن مشاهده کنید، در برخی کتب تاریخی درج شده که این کاخ، به کاخ آینه شهرت داشته تا پادشاهان و خانوادههایشان خودشان را در سنگهای بسیار مسطح رویت کنند.
۴/۱- ایوان و سرستون کاخ تچر
از بخشهای مختلف کاخ تچر میتوان به ایوانی در جنوب مجموعه اشاره کرد که دارای هشت ستون سنگیست و یا دو اتاق در بخش شمالی آن اشاره کرد که هر یک دارای چهار ستون سنگی زیباست، تالار اصلی کاخ تچر دارای ۴ ستون سنگیست که در چهار گوشه آن اتاق هایی مربع شکل قرار داشته و امروزه فقط ستونهای آن باقی مانده است، تعداد کتبیههای خط میخی در کاخ تچر به قدریست که امروزه از آن به عنوان موزه خط یاد میکنند و در مقالات بعدی به معرفی هر یک از این کتیبهها خواهیم پرداخت، در انتهای کاخ تچر داریوش کاخ دیگری به نام کاخ ه قرار دارد که پس از حیات جنوبی این مجموعه واقع شده است.
۵- کاخ هدیش
در کاخ هدیش که در حیاط جنوبی کاخ تچر قرار دارد، آثار حکاکی شده به روی سنگ و کتیبههای فراوانی به چشم میخورند که از جمله آنها میتوان به عکس زیبای شانزده سرباز هخامنشی اشاره داشت، مورخین این کاخ را به اردشیر سوم نسبت میدهند و برخی میگویند این کاخ از دوره داریوش اول تا اردشیر سوم ساختش به طول انجامید.
۵/۱- دیدنیهای کاخ هدیش
کاخ هدیش که امروزه به غیر از چند کتیبه و سرستون از آن چیزی باقی نمانده است، دقیقا جز سازههاییست که در بالاترین ارتفاع از صفه اصلی تخت جمشید واقع شده و مساحت کلی این کاخ که خشایارشاه اول آن را بنا نهاده دوزهار و پانصد و سی و پنج متر مربع است.
هر یک از دیوارهای آن سی و شش متر طول دارد و هر کدام دارای شش ستون هستند، در بالاترین نقطه یک تالار اصلی رویت میشود که دارای دوازده ستون زیباست و در راست و چپ آن اتاقهایی تعبیه شده که ویژه استراحت پادشاهان و محافظت نگهبانان ساخته شده بودند، از کاخ هدیش دو پلکان وجود دارد که آن را به کاخ د و کاخ تچر متصل میکند و در هر یک از پلکانها، پاگردی بزرگ قرار دارد که شما میتوانید همه شهر مرودشت را از آن مشاهده کنید.
۶- کاخ ج و د پرسپولیس
از دیگر کاخهای تخت جمشید کاخ ج و د می باشد، این کاخها در سمت راست کاخ تچر و در بالای کاخ ه واقع شدهاند و در آن تصاویری سنگ از سربازان هخامنشی، خدمه و خوراکیهای آن سالها به چشم میخورد که پس از افول هخامشیان تا دوره حکومت ساسانیان از این کاخها استفاده می شده است، برخی از مورخین بر این عقیدهاند که کاخ ج و د برای زیارت زرتشتیان تعبیه شده است، امروزه اثری از کاخ د نمی باشد به غیر از حدس و گمانها و فقط کاخ ج است که با چندین کتیبه شکسته و سرستون سنگی بی نظیر قابل رویت میباشد.
۷- کاخ ملکه در تخت جمشید
کاخ ملکه که خیلی آن را حرمسرای هخامنشیان میپندارند، امروزه به عنوان دفتر اداری و موزه تخت جمشید استفاده میگردد، این کاخ ال شکل که هر کدام از اضلاع آن مستطیل هستند، از سمت چپ به کاخ آپادانا و سمت راست به کاخ سه دروازه راه پیدا میکند، ورود خیلی از افراد و سربازان به حرمسرا یا کاخ ملکه در آن سالها ممنوع بوده است و امروزه از آن فقط یک تالار و چهار ستون سنگی زیبا باقی مانده است، کتیبههایی که در این کاخ به چشم میخورد به زبانهای عیلامی، میخی و بابلی میباشند که همه مورخین ساخت آن را به خشایارشاه اول نسبت میدهند.
۸- موزه تخت جمشید
موزه تخت جمشید از جاهای دیدنی پرسپولیس میباشد که در آن آثاری از دورههای مختلف هخامنشیان به چشم میخورد، این موزه در بین ساعات ۸.۳۰ الی ۱۸ قابل بازدید است و در آن یک ایوان اصلی و دو بخش گالری قرار دارد، از کتیبههای مختلف کاخ ملکه و حرمسرا تا ظروف سفالی و سنگی هخامنشی، بخشهایی از صنایع دستی مورد استفاده در آن سالها، تعداد زیادی نیزه و شمشیرهای مختلف و جمع کثیری از زیورآلات و طلا در موزه تخت جمشید قابل بازدید عموم گردشگران میباشد، برای ورود به این موزه باید هزینه سوا از هزینه ورودی که برای ایرانی ها ۵ و برای خارجی ها ۱۰۰ هزار تومان است، پرداخت نمایید.
۹- کاخ سه دروازه
دقیقا در مرکزی ترین نقطه تخت جمشید کاخ سه دروازه به چشم میخورد که دارای سه درب ورود و خروج میباشد، در برخی از کتابهای تاریخی از این کاخ با نام کاخ شورا ذکر میکنند، کاخ سه دروزاه به دستور اردشیر اول ساخته شده و در آن جلساتی برگزار میشده که دارای رسمیت چندانی نبوده و سیاسیون با یکدیگر دیدار میکردند، این کاخ دارای سبک معماری هخامنشی مربع شکل و با ۴ ستون سنگی از دور قابل رویت است، در بخشهای مختلف داخل کاخ سه درواه یا کاخ شورا می توان به ایوانی بزرگ و اتاقهای ویژه خدمه و سربازان اشاره کرد.
۱۰- خزانه شاهی
خزانه شاهی یا خزانه تخت جمشید از دیگر بناهای تاریخی قابل بازدید دز تخت جمشید است که در آن چندین تالار، ایوان، اتاق نگهبانان و پلکان سنگی به چشم میخورد و مورخین آن را به دوره حکومت اردشیر فرزند داریوش اول نسبت میدهند.
این خزانه که در طول تاریخ بارها بر متراژ آن افزوده گردید، جایی بوده که طلا، جواهر و سکههای هخامنشیان در آن نگهداری میشده است و در هنگامی که اردشیر اول به حکومت رسید به علت عدم وجود فضای کافی آن را گسترش داد تا تعداد بیشتری از جواهرات را در آن جای دهد، این تالار دارای از نود و نه ستون و یک تالار بزرگ در میان این ستون ها میباشد و در بخشهای دیگر آن اتاق ها و ایوان های زیبا و سنگفرش شده ای به چشم میخورد.
۱۱- کاخ صد ستون
در سمت راست کاخ آپادانا، دومین کاخ پهناور تخت جمشید به نام کاخ صد ستون با مساحت چهار و ششصد متر قرار دارد که از نمای هوایی کاملا مربع بوده و هر یک از بخشهای کناری آن شصت و هشت متر طول دارد، ستونهای موجود در کاخ صد ستون با ارتفاع چهارده متر و در ده ردیف ده ستونه قرار گرفتهاند، از بخشهای موجود در این کاخ میتوان به دو ایروان بزرگ، یک حیات بزرگ در ضلع غربی و چندین اتاق که به گفته مورخین محل استراحت سربازان هخامنشی بوده است، رویت می شود که البته امروزه خیلی از آنها از بین رفتهاند.
مهمترین کتیبهای که در کاخ صد ستون دیده میشود به معنای آن است که این کاخ از دوره خشایار شاه تا دوره اردشیر شاه ساخت آن به طول انجامیده و چندین کتیبه دیگر بر دربهای مختلف آن با زبانهای بابلی و میخی رویت میشوند، در سمت راست کاخ صد ستون ساختمانی به چشم میخورد که در اسناد تاریخی آنجا را محل استراحت سربازان مهم و رئیس گروهانهای نظامی میدانند و در سمت راست همان ساختمان، اوین خیابان دنیا به نام خیابان تخت جمشید با طول سیصد و سی متر به چشم میخورد که پادشاهان برای ورود و خروج از آن استفاده میکردند.
۱۲- کاخ دیوان سرا
در بخش شمالی کاخ صد ستون کاخ دیگری به چشم میخورد که کاخ دیوان سرا نام دارد و ساخت آن به دلایلی نا معلوم به نیمه کاره مانده است، در این کاخ بیش از سی و سه هزار لوح و کتیبههای سنگی و گلی از دوره هخامنشیان کشف شده است که خیلی از زوایای حکومت متحیر کننده اجداد ما را روشن کرده است.
۱۳- چاه سنگی
از دیگر جاذبههای تاریخی موجود در تخت جمشید چاه سنگی با ارتفاع بیست و شش متر در زیر زمین قرار دارد، این چاه در نزدیکی کاخ خزانه واقع شده است و به صورت مربع دل سنگ را به صورت اضلاع چهار متر در چهارمتر تراشیدهاند، علت حفر چاه علاوه بر تامین آب آشامیدنی تخت جمشید، جلوگیری از ورود بارانهای سیل آسا به درون کاخ خزانه و آپادانا بوده است.
۱۴- مقبره شاهی
در بخش شمالی چاه سنگی، مقبره شاهی به چشم میخورد که در دامنه کوه رحمت با ارتفاع چهل متر خودنمایی میکند، این مقبره که شبیه به یک غار سنگی که در قلب کوهها تراشیده شده است و به گفته مورخین در آن دو تن از پادشاهان نامی هخامنشی یعنی اردشیر دوم و سوم در آن مدفون هستند.
با توجه به اعتقادات ایرانیان باستان نسبت به ۴ اصل اصلی کره زمین یعنی باد، خاک، اب و آتش، آنها اجساد مردگانشان را به دل خاک و آتش نمیسپردند و از همین رو در آن سالها به چندین صورت اجساد را تدفین میکردند، در روش اول آنها در دخمههایی مرتفع رها میکردند تا خوراک پرندگان شوند و پس از آن استخوانها را به خاک میسپردهاند و در روش دوم اجساد را به صورت مومیایی در میآوردند در خانههایی نظیر مقبره کوروش به خاک میسپردند.
البته بعد داریوش این روش را تغییر داد و اجساد به صورت تابوت های سنگی و مهر و موم شده دفن میشدند، مقبره شاهی تخت جمشید که دقیقا شبهات فراوانی به مقبره داریوش در بیستون دارد دارای دو ستون، اتاق چهارگوش مربعی و یک ایوان بزرگ رو به تخت جمشید است.
۱۵- آرامگاه اردشیر سوم
آرامگاه اردشیر سوم از جاهای دیدنی تخت جمشید در محوطه میراث جهانی پرسپولیس در شمال مرودشت و در دل کوه قرار دارد، اردشیر سوم، فرزند ارشد اردشیر دوم، یازدهمین پادشاه هخامنشیان بود که در بین سالهای ۳۵۸ تا ۳۳۸ پیش از میلاد مسیح، پادشاه ایران باستان بود، مقبره اردشیر سوم به گونهای عجیب داخل یک کوه تعبیه شده و امروزه در ضلع شمالی تخت جمشید و کاخ خزانه شاهی قرار دارد.
۱۶- آرامگاه اردشیر دوم
آرامگاه اردشیر دوم یکی از جاهای دیدنی تخت جمشید واقع در دل کوهی مقابل پرسپولیس قرار دارد، اردشیر دوم پسر ارشد داریوش دوم در سلسه هخامنشیان بود که به مدت ۴۶ سال در ایران زمین باستان سلطنت کرد و در راه این سلطنت، برادر کوچک خود به نام کوروش را هم به علت شورش بر علیه خود، به قتل رساند، اردشیرد دوم در سال ۳۵۸ پیش از میلاد مسیح در سن ۸۷ سالگی درگذشت و فرزند ارشدش با نام اردشیر سوم به جای او نشست، امروزه مقبره ارشید یکی از مهمترین جاهای دیدنی ایران و آرامگاههای تاریخی ایران بشمار میرود که معمولا، گردشگرانی که برای بازدید تخت جمشید راهی مرودشت میشوند، از آرامگاه اردشیر دوم هم دیدن میکنند.
امکانات سایت تخت جمشید
در سایت تخت جمشید که همه روزهای هفته میزبان گردشگران است و جز مهمترین سایتهای گردشگری خاورمیانه قرار دارد برنامههای مختلفی برای گردشگران در نظر گرفته شده که از مهمترین آنها پخش ویدئوهایی تصویری به روی پروژکتورهایی عظیم برای گردشگران است. پارک تخت جمشید در بخش ورودی قرار دارد که در کنار بازار توریستی تخت جمشید، هتل آپادانا و پارکینگ خودروهای سواری برای گردشگران تعبیه شده است.
البته برنامههای نمایشی آن فقط در روزهای تعطیلات نوروز و در روزهای ۵ شنبه و جمعه هر هفته در فصل تابستان برگزار میشود و در آن شما میتوانید با شیوه زندگی و عظمت حکومت هخامنشیان و همین طور با بخشهای دیدنی مجموعه به طور کامل آشنا شوید، هزینه شرکت در سایت تصویری تخت جمشید برای ایرانیان ۵ و برای توریستها ۱۰۰ هزار تومان میباشد و ظرفیت این بخش فقط چهارصد نفر و در تاریخهای اعلام شده در ساعت هشت و نیم شب آغاز میشود.
دانستنیهای تخت جمشید
درباره بنای تخت جمشید در استان فارس و در نزدیکی شهر مرودشت و شیراز اطلاعات و دانستنیهای زیادی تا به امروز کشف شده است، این بنا به طور کلی به دست داریوش اول ساخته شد و نکات جالب آن این است که ساخت آن به گفته کتاب های مختلف باستان شناسی بین صد و بیست تا صد و نود سال به طول انجامید.
اکثر کاخها و سازههایی که امروزه در تخت جمشید مشاهده میکنید توسط دو تن از پادشاهان بزرگ هخامنشی یعنی خشایارشاه و اردشیر اول ساخته شدهاند و برخی دیگر به دست داریوش دوم و سوم، برخی از باستان شناسان عقیده دارند که از تخت جمشید فقط در روزهای مهم سال یعنی نوروز و شبهای یلدا و سایر جشن های باستانی ایرانی مورد استفاده قرار می گرفته است و برخی دیگر آنجا را محل حکومت پسا کوروشی می دانند.
زندگی مردم در تخت جمشید امروزه الگو گرفته بسیار از کشورهای اروپایی و غربی است و در آن برای تمام مردم و سربازان بیمههای تامین اجتماعی و حقوق و مزایای زندگی در نظر گرفته میشده است و حتی برای بانوان باردار مرخصی با حقوق از طرف پادشاهان هخامنشی اجرا میشده.
حمله اسکندر مقدونی
این شکوه و عظمت تا سال ۳۳۰ پیش از میلاد حضرت مسیح و حمله اسکندر مقدونی ادامه داشت، در این حمله وحشیانه که اسکندر با یکصد هزار سرباز پیاده و سواره راهی پارسیان شد تا آجا را تسخیر کند و ابتدا شهر شوش از مهمترین شهرهای ایرانیان و پس از آن مقر حکومت آریوبرزن شاهزاده مطرح ایرانی در محل استان کهکیلویه امروزی را تسخیر کرد و پس از آن با حملهای بسیار وحشیانه تر به تخت جمشید شیراز حمله کرد و نیمی از آثار این شهر را با خاک یکسان کرد.
اسکندر مقدونی با مشاهده شکوه و عظمت تخت جمشید تصمیم گرفت، که در آنجا زندگی کند، که البته پس از گذشت چندین ماه با آتش سوزی عظیمی که در تخت جمشید رخ داد مجبور به ترک آن محل گردید، ولی حکومت عجیب هخامنشیان برای همیشه از بین رفت و تنها از آن یادگاری باقی ماند.
با گذشت قرنها و ورود حکومت ساسانیان و شکست، آنها از اعراب در حمله ابتدای اسلام به ایران این بنا به کل فراموشی سپرده شد تا اینکه پهلوی اول دستور به مرمت و بازسازی و کشفیات بیشتر از تخت جمشید را صادر کرد و در آن سالها کم کم این بنا مورد بازسازی قرار گرفت.
وجه تسمیه پرسپولیس
شاید در خیلی موارد نام پرسپولیس را شنیده باشید، پرسپولیس نامی بود که یونانیان در آن دوره به تخت جمشید اتلاق میکردند و در زبان یونانی به معنای شهر پارسه میباشد، این نام تا دوره ساسانیان وجود داشت تا اینکه آنها نام این محل را به صد ستون تغییر دادند و علت آن وجود ستونهای متعدد سنگی در تخت جمشید بود.
در واقع تخت جمشید از دورهای گرفته شده است که مردم فقط ویرانههای این منطقه را مشاهده میکردند و توانایی خواندن خطوط میخی و بابلی را نداشتند و فقط تصویر شاهی را مشاهده میکردند که شباهت فراوانی به پادشاهی فردی در ایران زمین به نام جمشید داشت، از همین رو آن محل را تخت جمشید نسبت دادند و با گذشت قرنها به اشتباه مردم آن را تخت جمشید صدا میزنند، در واقع نام اصلی این محل باستانی پارسه بوده و شاعر برجسته یونانی آشیل آن را به پرسپ تولیس در اشعارش یاد میکرد.
مساحت تخت جمشید
در تخت جمشید با مساحت صد و بیست و پنج هزار متر مربع شاهد کاخ اجلاس، کاخ سیاسیون، کاخ ملکه، کاخ خزانه، کاخ تشریفاتی و بخش منازل مسکونی همگی از مصالح خشتی خام بودند و به همین علت در آتشسوزی بزرگ پس از حمله اسکندر از بین رفتند، یکی از باستان شناسان مطرح آلمانی بر این عقیده است که همه سازههای موجود در تخت جمشید یا پرسپولیس برگرفته از اشکال نجومی و مسیر تابش خورشید تعبیه شدهاند و نشان از هنر و علم بالای هخامنشیان در ان سالها میدهد.
در ساخت ستونها و سردرها از معماری نسبت طلایی استفاده شده که در این سبک طول و عرض ستونها و سردرها طولانیترین سازههای عادی میباشند، از دیگر نکات قابل توجه در ساخت تخت جمشید در شهر پارسه، استفاده از چوب درختان عظیم بوده است و در واقع ابتدا و انتهای ستونها از سنگ استفاده شده است و در بین آنها از تنه درختان عظیم و مقاوم در برابر وزن سنگها استفاده گردیده است.
در نقاط اتصال چوبها و سنگها از سرب داغ استفاده شده و در واقع نوعی جوش قوی در آن دوران بوده و باعث میشده که در برابر بادهای تند و بلایای طبیعی مقاومت بسیار بالایی از خود نشان دهد، از دیگر عناصری که در ساخت تخت جمشید شیراز بسیار استفاده گردید، آثار مینیاتوری و نقوش برجسته سنگ تراشی شده از سران قوای هخامنشیان، خوراکیها، شیوه زندگی، سرابازان و خدایان زرتشتی میباشد که در نوع خود متحیر کننده هستند.
دانستنیهای معماری تخت جمشید
شاید از خود بپرسید در آن سالها که نه علم ریاضی و نه علم معماری اختراع شده بود چگونه مصالح و سازهها به چنین دقتی ساخته شدند، این را دو باستان شناس هلندی کشف کردند که در آن قرنها هخامنشیان در حکومتشان مقیاس هایی ایجاد کردند که به عنوان معیار در ساخت و سازها مورد استفاده قرار میگرفتند.
مهمترین مقیاس آنها انگشت بوده است که هر انگشت با واحد امروزی دو ممیز دو سانتیمتر طول دارد و مقیاس دیگری با نام کف وجود داشته که برابر با چهار انگشت یا هشت ممیز هشت سانتیمتر بوده است، مقیاسی هم وجود داشته به نام مقیاس گام که برابر با شانزده انگشت یا سی و چهار سانتیمتر بوده و بزرگترین مقیاس در ساخت و ساز هخامنشیان مقیاس گز بوده که برابر با بیست و چهار انگشت یا پنجاه و دو سانتیمتر امروزی میباشد.
در ساخت همه پلکانهای سنگی تخت جمشید شما اعدادی را رویت میکنید که فرد هستند، از آن رو که اعداد فرد دارای قداست در نزد ایرانیان باستان بوده و پلکان های کاخ آپادانا ۷۸ گام طول و ۹ گام بلندی دارد، حال این گام ها را با واحدهایی که بالاتر به شما معرفی کردیم، ضرب کنید تا میزان آنها را به سانتیمتر متوجه شوید.
در بین زرتشتیان و هخامنشیان اعداد سه، هفت و نه از قداست بالایی برخودار بودند و از همین رو در همه اعدادی که در تخت جمشید به دست آمده ترکیبی از سه رقم بالا را مشاهده میکنیم، خود کاخ آپادانا دارای هفتاد و دو ستون سنگی زیباست، همچنین در بخش پلکان اصلی ورودی تخت جمشید تعداد صد و یازد پلههای سنگی را مشاهده میکنید که خود این عدد از ضرب عدد فرد سه در سی و هفت بدست میآید؛ همچنین طول کاخ آپادانا برابر با دویست و سی و چهار گام است که خود این عدد از ضرب عدد هجده در سیزده بدست میآید.
سنگهای بکار رفته در ساخت تخت جمشید از جنس سنگهای آهکی هستند که به گفته مورخین از معدن سنگهای آهکی در نزدیکی شهرستان مرودشت برداشت شدهاند و به این منطقه منتقل شده است، همچنین برخی از سنگهای این مجموعه از خود کوه رحمت در تخت جمشید برداشت شدهاند.
حال مهمترین سوال این است که چگونه سنگها را از فاصله چهل کیلومتری تخت جمشید به این منطقه منتقل کردهاند، با کمک گیری از اسبهای متعدد و ارابههای چوبی تخته سنگها را با زحمت و تلاش فراوان به این محل انتقال میدادند.
در محل سخت دیگری که در ساخت ستونها و سقفهای تخت جمشید بوده نحوه منتقل کردند، این سنگها به ارتفاع ۱۸ یا ۲۲ متری کاخ میباشد، برخی معتقدند که در آ سالها تپههایی از شن را تعبیه میکردند و سنگها را با نیروی انسانی و حیوانی به ارتفاع و سرستونها منتقل میکردند و برخی دیگر معتقدند که اولین داربست را هخامنشیان اختراع کردهاند و سنگها را بوسیله قرقره و طنابهای مستحکم به ارتفاع بالا انتقال میدادند.
از اصول دیگر معماری شگفت انگیر تخت جمشید یا پرسپولیس یا پارسه در استان فارس این است که در روی هم گذاشتن این قطعات سنگی از هیچگونه ملاتی استفاده نشده و فقط سنگها با دقت بالا روی هم قرار گرفتهاند، حال اینکه چگونه این سنگها در طول قرنها همچنان پابرجاست، این است که سطوحی که سنگها به روی هم قرار میگرفتند به صورت زبرتراش بوده و بخشهایی از آنها خالی شده تا به عنوان چاک در سنگ پایینی جا باز کنند و از تکان جلوگیری شود.
پس از آنکه ستونها و سردرها روی هم قرار میگرفتند، تیم از سنگ تراشان هخامنشی با بهترین دقت و کیفیت بالا اقدام به تراشیدن آن سنگها میکردند که امروزه نقوش پادشاهان هخامنشی، سر گاو، شیرهای دو سر و سربازان هخامنشی را با زیبایی هر چه تمام تر رویت میکنید.
برای رفاه حال گردشگران در این منطقه سرویس های بهداشتی، صندلی های استراحت، راهنمای گردشگری، آنتتن دهی موبایل ، رستوران و کافی شاپهای متعدد در نظر گرفته شده است.
برای مراجعه به تخت جمشید باید از شهر شیراز به شهر مرودشت در نزدیکی شیراز مراجعه کنید، مرودشت در فاصله ۶۳ کیلومتری شیراز قرار دارد و در بین اتوبان شیراز به اصفهان واقع شده است، بهترین روش مراجعه به تخت جمشید یا پرسپولیس خرید بلیت تورهای گردشگری از هتل های معتبر شهر شیراز میباشد.
نظرات تخت جمشید
قبل از اینکه نظرات مردم درباره تخت جمشید را بخوانید، توصیه میکنیم در سفر به شیراز با از مجموعه میراث جهانی پاسارگاد و آرامگاه کوروش در شهر باستانی پاسارگاد هم دیدن کنید و در پایان امتیاز و تجربیات خود را برای ما ارسال کنید.
بیشتر بخوانید
بزرگترین مکان تاریخی ایران
جایی که هر ایرانی واقعی به وجودش افتار می کنه
به همه توصیه می کنم این مکان تاریخی رو از نزدیک ببینید و به پی به بزرگی تاریخ ایران ببرید
موزه های سر پوشیده بسیار زیبا هم داره که هر کدام به صورت مجزا هزینه بازدید دارن
بسیار دیدنی وابهت اجداد ونیاکانمان رو به تصویرمیکشدنگهداری و حفظ این آثار باید سر لوحه زندگی همه ما ایرانیان باشه
خیلی جالب و افتخارآمیز بود به آدم حس خوبی میده وقتی وارد مجموع پاسارگاد میشید احساس عظمت و بزرگی و افتخار میکنید که نژاد پارسی هستید
بزرگی و جلالی رو در بازدید از این مجموعه حس خواهید کرد که بینظیره. خواهش میکنم برای ارتباط برقرار کردن بیشتر با مجموعه با کمی مطالعه و زمان بیشتر تشریف ببرید، سعی بشه راهنماییهای اونجا مطالعه بشه، در فصل گرم حتما کلاه و عینک داشته باشید، امیدوارم این میراث فرهنگی تاریخی رو بخوبی محافظت کنیم