باغ نارنجستان قوام معروف به خانه قوام، باغ قوام یا مجموعه تاریخی قوام یکی از بهترین جاهای دیدنی شیراز در خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد، ساعت بازدید نارنجستان قوام همه روزه از ۸ صبح تا ۲۰، حتی در روزهای تعطیل می‌باشد، هزینه ورودی نارنجستان قوام در سال جاری ۱۰ هزار تومان برای مسافران ایرانی و ۱۰۰ هزار تومان برای گردشگران خارجی است که برای خرید بلیط نارنجستان قوام در گیشه ورودی باغ نارنجستان باید با کارت بانکی خود اقدام کنید.
نکته جالب توجه درباره این باغ و عمارت قوام علاوه بر سبک معماری چشم نواز و فضای سبز دیدنی، وجود یک دالان زیرزمینی از این باغ به خانه زینت الملک است که در گذشته، آن خانه، حکم اندرونی برای اعضای خانواده درجه اول قوام بوده تا بدون خروج از باغ در محیطی امن، وارد اندرونی و خانه اصلی شوند، ما در مقاله‌ای مجزا، به طور کامل خانه تاریخی زینت الملک را معرفی کرده‌ایم که می‌توانید آن را هم مطالعه کنید.
باغ قوام این روزها در فصل بهار به شدت تماشایی می‌شود، وجود درختان نخل بلند، درختان پرتقال و نارنج در کنار فضای سبزی عالی، آب نما و حوض و برخی المان‌های گردشگری، اینجا را به یکی از زیباترین لوکیشن‌های عکاسی در شیراز تبدیل کرده است،
همچنین در قسمت‌های مختلف باغ قوام، غرفه صنایع دستی و سوغات شیراز، غرفه عکاسی با البسه قجری و سنتی ایرانی، فروشگاه سنگ‌های تزئینی، غرفه فروشگاهی کتاب و لوازم فرهنگی، غرفه اکسسوری، دو کافی شاپ و یک رستوران تاریخی خوب تعبیه شده تا مسافران در قلب بافت تاریخی شیراز از یک مکان سرسبز، زیبا و البته ملی دیدن کنند.
نارنجستان قوام کجاست؟
باغ نارنجستان قوام یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی شیراز و یکی از بهترین باغ‌های تاریخی ایران در خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است، برای رسیدن به این مکان با خودروی سواری، نقشه باغ نارنجستان قوام شیراز در ابتدای مطلب را با نشان، بلد یا گوگل مپ دنبال کنید، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به نارنجستان قوام، ایستگاه متروی ولیعصر در ۸۰۰ متری و متروی وکیل الراعایا در ۱ کیلومتری این مکان می‌باشند که با توجه به ترافیک شدید خیابان‌های اطراف باغ نارنجستان قوام، بهترین گزینه برای این شیرازگردی هستند.
- آدرس باغ قوام شیراز: خیابان لطفعلی خان، قبل از بازار وکیل
- شماره تلفن باغ نارنجستان قوام: ۰۷۱۳۲۲۲۴۳۸۱
باغ نارنجستان قوام
باغ نارنجستان قوام شیراز در بافت تاریخی این شهر واقع شده است و از همین رو اهمیت آن برای میراث فرهنگی ایران دوچندان می‌باشد، این باغ مربوط به خانواده ای ثروتمند در دوره حکومت قاجارها با نام قوام بود که البته به غیر از این باغ دلگشای شیراز، خانه زینت الملوک و باغ کلانتر، باغ عفیف اباد و حسینیه قوام هم از آن آنها بود، قدمت و زیبایی معماری باغ نارنجستان باعث شد که در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی با شماره ۱۰۷۳ به فهرست میراث ملی ایران اضافه گردد.
معماری باغ نارنجستان
این باغ دارای تزئینات کم نظیری شامل : نقاشی‌های متعدد روی دیوار و ایوان‌های مجموعه، گچ بری‌های ایرانی و آجرهای خشتی شطرنجی، حجاری‌هایی از تخت جمشید و هخامنشیان، کاشی کاری‌های فیروزه‌ای، منقش به آیات قرآنی، مناظر طبیعی و جنگ‌های مشهور ایرانیان باستان، آینه کاری‌های کم نظیر و معرق کاری روی چوب می‌باشند که برای بازدید از آنها، ساعت‌ها چشم شما را درگیر خواهند کرد.
تاریخچه نارنجستان قوام
مجموعه قوام بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی مقارن با حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، به دستور علی‌محمد‌خان قوام ساخته شده و از دو قسمت بیرونی (موزه نارنجستان) و اندرونی (خانه زینت‌الملوک) تشکیل شده که به وسیله تونل به هم مرتبط هستند. این بنا به عنوان دارالحکومه یا محل انجام امور سیاسی، نظامی و دیدار با نمایندگان دولت‌های خارجی مورد استفاده بوده است.
بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به دانشگاه شیراز اهدا شد و در فاصله سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ خورشیدی، در اختیار موسسه آسیایی، به سرپرستی «پروفسور آرتور اپهام پوپ»، ایران‌شناس مشهور قرار داشت. کل مساحت این مجموعه ۳,۵۰۰ متر مربع است و ساختمان‌های آن که در دو ضلع شمالی و جنوبی واقع شده‌اند، زیربنایی معادل ۹۴۰ متر مربع دارند.
از دیگر بناهای موجود در این مجموعه می‌توان به حمام گچینه، حسینیه قوام، مکتب‌خانه قوام (خانه عراقی‌ها)، اندرونی قوام (منزل زینت‌الملوک)، دیوان خانه قوام (نارنجستان) و حمام اختصاصی قوام اشاره کرد. البته در گذشته اصطبل و زنجیرخانه و بازارچه‌ای هم در این مجموعه وجود داشت که در اثر احداث خیابان لطفعلی‌خان زند از بین رفته‌اند.
نارنجستان قوام در دوره پهلوی
با روی کار آمدن رضا خان، تمام القاب از روی نام‌های ایرانیان برداشته شد و آخرین مالک باغ نارنجستان قوام، آقای ابراهیم قوام با کاشت تعداد زیادی درخت نارنج در سال ۱۳۴۵ شمسی آن را به فعالیت علمی و هنری دانشگاه شیراز اختصاص داد، همچنین در ادامه و در بین سال‌های ۱۳۴۸ الی ۱۳۵۸ هجری خورشیدی دانشگاه شیراز این باغ را به گروهی امریکایی تبار که فعالیت آنها در زمینه ایران شناسی بود اعطا کرد.
موزه نارنجستان قوام
این گروه طی ۱۰ مرمت‌های بی نظیری در باغ انجام دادند و رئیس این پروژه علمی آقای آبراهام پوپ با ایده‌های خود دوباره رنگ و روی باغ قجری را برگرداند، در سالی که پروژه به اتمام رسید، او تمامی کتب ایران شناسی و تحقیقات خودش را به دانشگاه شیراز و باغ نارنجستان قوام اهدا کرد که امروزه تحت عنوان کتابخانه نارنجستان قابل رویت هستند، در طول جنگ تحمیلی با عراق باغ نارنجستان قوام محل آوارگان جنگی از استان‌های غربی کشور شده بود که در آن کمک‌های شایان ذکری به خانواده‌های جنگ زده شد، البته در همین گیر و داد بخش‌های مختلفی از باغ تخریب شد.
پس از خروج گروه علمی پروفسور پوپ امریکایی از ایران، تمامی اشیای عتیقه و کتاب‌های خودش را که طی مدت‌های مدید، در ایران پیدا کرده بود به موزه باغ نارجستان اهدا کرد، امروزه بازدید از این موزه برای عموم گردشگران آزاد است که در آن اشیای مهم، سکه‌های باستانی و دفینه‌های عجیب همراه با کتاب های این پروفسور جمع آوری شده‌اند.
دقیقا در ما بین دو کاخ اصلی باغ نارنجستان قوام و ساختمان دفتر کار والی شیراز، یک باغ درختکاری شده زیبا همراه با ابنما و آب رودخانه‌ای دیده می‌شود، برخی از درختان نخل این مسیر بیش از صد سال قدمت دارند و خود جز اثار طبیعی به جا مانده از آخرین خاندان قوام در شیراز هستند، همچنین تعداد زیادی درخت نارنج دقیقا در همسیاگی درختان نخل تزئینات و فضای سبز کم نظیری را در باغ ایجاد کرده‌اند.
معماری خانه قوام
ورودی باغ دری از جنس چوب ساروج است که شما را به یک هشتی زیبا هدایت می‌کند، خود این هشتی با کاشی کاری، مقرنس کاری و آینه کاری تزئین شده است، همچنین چندین کتیبه که یکی از آنها منقش به ایات قرآن و دیگری تاریخ ساخت باغ که ۱۳۰۵ هجری قمری می‌باشد، را نشان می‌دهد، از بخش‌های دیدنی ورودی هستند.
عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام، دارای یک ایوان با عرض ۹ متر و ارتفاع ۶ متر دیده می‌شود، داخل این ساختمان تعداد بیست اتاق تعبیه شده که همگی آنها به یکدیگر متصل هستند، بخش زیر زمین عمارت در گذشته به عنوان اسلحه خانه و محل استقرار سربازان استفاده می‌شده است، در مجموع کاشی کاری‌های قجری و زندیه، گچ بری‌های ایرانی و آینه کاری در این عمارت با چشم هر بیننده‌ای بازی‌می کند.
۴ اتقاق در طبقه بالایی مجموعه دیده می‌شود که برای اقامت مهمانان خاندان قوام تعبیه شده بودند و اتاق‌های پایینی برای کارگران و خود خانواده، بخش شاه نشین دسترسی خوبی به مناظر کل باغ دارد که تنها برای استفاده اهل خانواده بوده است، برای تزئینات داخلی از نقوش مینیاتوری از سربازان هخامنشی، اشعار مشهور فارسی، آیات قرانی، تصاویری از مناظر طبیعی و نقاشی‌های دیگری از دوره‌های مختلف پادشاهان قجری و زندیه استفاده شده است.
در بخش شرقی عمارت اصلی، یک سازه دیگر با تعدادی اتاق و یک حیات دیده می‌شود که برای استفاده کارگران ساخته شده است، در این بنا کاشی کاری فیروزه‌ای، حوضی زیبا و مطبخ از بخش‌های دیدنی هستند، که بازدید از آنها خالی از لطف نمی‌باشند.
عمارت کار والی شیراز در باغ نارنجستان
یک بنای دیگر در بخش جنوبی باغ مشاهده می‌شود که دارای چندین ستون چوبی، دو راهرو منتهی به درب اصلی باغ، ۶ اتاق و یک ایوان می‌باشد، به گفته مورخین، این بخش محل کار والی شیراز در دوره‌های مختلف بوده که با عجیب‌ترین شکل ممکن و دسترسی خوب به عمارت اصلی و درب خروجی پیاده سازی شده است، تزئینات کم نظیری در ساختمان دفتر کار به چشم می‌خورد که در تصاویر قابل مشاهده هستند، در این ساختمان تاریخی تصاویری از رستم و سهراب، عکس‌هایی از مردم بومی شیراز و سربازان دوره قجری و زندیه به روی دیوارها و ایوان‌های آن نقش بسته‌اند، که می‌توانید آنها را از نزدیک مشاهده نمایید.
حمام نارنجستان قوام
حمام نارنجستان قوام که البته جز معدود سازه‌های باغ نارنجستان است که ممنوع البازدید است، اما در گذشته یک تونل بزرگ به حمام گچینه یکی از ۵ حمام مهم شهر شیراز وجود داشته که البته بخش‌هایی از آن به صورت خصوصی، ویژه خاندان قوام غرق می‌شده که این حمام در سال ۱۳۷۱ از یک مالک قدیمی خریداری شد و به مجموعه نارنجستان اضافه شد.
این خانه هم که بازدید از آن در حال حاضر برای گردشگران ممنوع می‌باشد، در دوره‌های قدیم برای عرق گیری‌های گیاهی استفاده می‌شده، گیاهان دارویی که از بیابان‌های شیراز جمع آوری می‌شدند، برای خاندان قوام در این خانه عرق گیری می‌شدند تا برای درمان بیماری‌ها استفاده شوند.
سرداب و تالار آینه خانه قوام
تعداد زیادی سرداب یا زیرزمین در خانه قوام وجود دارد که مهم ترین آن زیر تالار آینه و در ضلع غربی عمارت اصلی تعبیه شده است، سایر زیر زمین‌ها، همگی به همدیگر راه داشتند تا در هنگام تهیه غذا دسترسی خوبی به انبار قلات و لبنیات داشته باشند، یکی از این زیر زمین‌ها در دوره‌ای برای پخت و پز کارگران استفاده می‌شد، تنها زیر زمینی که دارای تزئینات و گچ بری است، همان زیرزمین اصلی و بخش شاه‌نشین سرداب می‌باشد.
رستوران تاریخی نارنجستان قوام
باغ نارنجستان قوام شیراز دارای دیدنی‌های متعددیست، مشهورترین آن کافه رستوران و سفره خانه سنتی نارنجستان است که در آن انواع غذا و نوشیدنی‌های سرد و گرم به گردشگران ارائه می‌شود، همچنین فضای سبز و بوی خوش نارنج، استودیو عکاسی قجری و معماری کم نظیر قجری از بخش‌های دیگر و جذاب باغ هستند.
نظرات نارنجستان قوام
قبل از مطالعه نظرات مردم درباره باغ نارنجستان قوام و خانه قوام، توصیه داریم در این شیرازگردی سری به جاهای دیدنی نزدیک نارنجستان قوام نظیر مجموعه تاریخی بازار وکیل و حمام وکیل، مسجد نصیر الملک و ارگ کریمخان هم بزنید تا یک صبح تا غروب کاملا تاریخی و جذاب را همراه با دوستان یا اعضای خانواده تجربه کنید، در پایان منتظر امتیاز و نظرات شما درباره باغ نارنجستان و خانه تاریخی قوام شیراز خواهیم بود.
بیشتر بخوانید
