مسجد امام اصفهان معروف به مسجد جامع عباسی که قبل از انقلاب با نام مسجد شاه شناخته میشد، در جنوب میدان نقش جهان و نزدیک مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین مساجد تاریخی اصفهان است که همراه با میدان و اماکن تاریخی اطراف، در میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است، ساعت بازدید مسجد شاه اصفهان همه روزه از ۹ صبح الی ۱۷، حتی در روزهای جمعه و تعطیلات میباشد.
هزینه ورودی مسجد امام اصفهان در سال جاری برای مسافران ایرانی ۵ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰ هزار تومان است، بهترین زمان بازدید از مسجد شاه اگر حوصله شلوغی را ندارید، روزهای وسط هفته و بین ساعات ۱۰ صبح تا ۱۲ ظهر است تا با آرامش بیشتر، مشغول تماشای شبستان، رواق، گنبد و تزئینات معماری دلنشین آن شوید.
مسجد شاه اصفهان کجاست؟
برای بازدید از مسجد شاه با خودروی سواری شخصی، نقشه مسجد شاه اصفهان در ابتدای مطلب را استفاده کنید، با توجه به ترافیک همیشگی میدان نقش جهان، استفاده از مترو در این اصفهانگردی توصیه میشود، با پیاده شدن در ایستگاه متروی میدان امام حسین، نزدیکترین مترو به مسجد امام اصفهان و نقش جهان، بقیه مسیر را پیاده و با عبور از کاخ چهلستون، عمارت عالی قاپو و مغازههای صنایع دسیت اطراف میدان نقش جهان، به سمت جنوب میدان و مسجد جامع عباسی طی کنید تا با یک تیر چند نشان بزنید.
- آدرس مسجد امام اصفهان: میدان نقش جنوب، جنوب میدان
- شماره تلفن مسجد امام اصفهان: ۰۳۱۳۲۲۲۵۸۶۸
مسجد شاه اصفهان
مسجد شاه که با نامهای مسجد سلطانی، مسجد جامع عباسی و مسجد امام نیز شهرت دارد، مهمترین مسجد تاریخی اصفهان و یکی از مساجد میدان نقش جهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران بهشمار میرود. این بنا شاهکاری از معماری، کاشیکاری و نجاری قرن یازدهم هجری است. این بنا در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۰۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست و همراه با میدان نقش جهان، به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاست.
این مسجد که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد در سال ۱۰۲۰ هجری به فرمان شاه عباس یکم، در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع شده و تزئینات و الحاقات آن در دوره جانشینان او به اتمام رسید. شاه عباس مسجد را برای شادی روح جدش، شاه طهماسب بنا نمود. معمار مهندس آن استاد علیاکبر اصفهانی و ناظر ساختمان محبعلی بیک الله بودهاند؛ و خوشنویسانی چون علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمد رضا امامی، محمد صالح امامی در آن کتیبه نگاری کردهاند. مشهور است هنگام ساخت این بنا معادن مرمری اطراف اصفهان کشف شد که از ان در ساخت این بنا استفاده کردند.
معماری مسجد شاه
از مهمترین بناهای عصر صفویّه است که پیش تر به نامهای مسجد امام، مسجد سلطانی جدید و جامع عبّاسی شهرت داشت. این بنا نمایانگر اوج یک هزار سال مسجد سازی در ایران است. سنّتهای شکلدهی، آرمانها، شعایر و مفاهیم دینی، نقشه که از انواع قدیمی تر و سادهتر به آرامی کمال یافته، عناصر بزرگ ساختمانی و تزیینات همه در مسجد امام با عظمت و شکوهی، که آن را در شمار بزرگترین بناهای جهان قرار داده، تحقّق و یگانگی یافتهاست.
بنای کنونی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع گردیده و از نظر ویژگیهای معماری، تزیینات غنیّ و آثار نفیس دیگر از برجستهترین آثار معماری ایران است. بنای آن در سوّمین مرحله از اجرای طرح میدان نقش جهان به فرمان شاه عبّاس بزرگ (سال ۹۹۶–۱۰۳۸ق/ ۱۵۸۸–۱۶۲۹م) آغاز گردیده و در دورة شاهصفی (سال ۱۰۳۸–۱۰۵۲ق/ ۱۶۲۹–۱۶۴۲م) به پایان رسیدهاست.
سنّتهای شکلدهی، آرمانها، شعایر و مفاهیم دینی، نقشه که از انواع قدیمی تر و سادهتر به آرامی کمال یافته، عناصر بزرگ ساختمانی و تزیینات همه در مسجد امام با عظمت و شکوهی، که آن را در شمار عظیمترین بناهای جهان قرار داده، تحقّق و یافتهاست. تمام مسجد دارای تناسبی شاهانه بوده و بر شالودهای وسیع بنا گردیدهاست. قوس نیم گنبد سردر خارجی در میدان ۲۷ متر بلندی دارد و بلندی منارهها در حدود ۴۲ متر است. منارههای بالای شبستان از آن هم بلندتر است، در حالی که گنبد روی آن بلندتر از همه قرار واقع گردیدهاست.
جلوخان، که خود تقریباً ساختمانی است، حالتی دعوتکننده دارد که جمعیّت بیرو ن را به پناه، امنیّت و تجدید قوا در مسجد فرا میخواند. نمای حیاط به دالانها، طاقچهها، تودههای مقرنسهای روشن و نوارهای درازی از کتیبههای سفید درخشان آراستهاست و سراسر آن از کاشیهای هفت رنگ الوان پوشیده شده که مایههای آبی بر بالای پوشش زیرین مرمر با مایههای طلایی مستولی است.
دو قابی که در دو طرف مدخل واقع شده طرح سجاده را دارد که نمازگزار بر آن نماز میخواند. در فاصلهای بیشتر حجم جالب توجه این نما، که گاه بر اثر رنگ آبی درخشانش حالتی تقریباً اثیری پیدا میکند، کاملاً بر میدان مسلط است و در تضاد با کاخ برازنده شاهی، برتری خیرهکننده دین را بر قدرت دنیوی و اهمیت اساسی دین را در زندگی شهر نشان میدهد.
جلوخان رو به شمال است، همچنانکه ضرورت میدان بوده، ولی از آنجا که محراب میباید رو به قبله باشد (یعنی شمال شرقی به جنوب غربی) برای جلوگیری از قناس شدن سلیقه و دقت زیادی لازم بود. این مشکل با موفقیت حل شده. شخص از جلوخان وارد دهلیزی عالی میشود که از ویژگیهای بناهای تاریخی ایران از زمانها قدیم بودهاست. این دهلیز مدور است و از این رو هیچ جهتی ندارد و میتواند مانند پاشنهای باشد که محور بنا بر روی آن بچرخد. دهلیز رو به طاق بلند ایوان شمالی باز میشود و از عمق تاریک آن انسان ناگهان حیاط روشن از آفتاب را میبیند.
در آن سوی حیاط سر در وسیع شبستان قرار دارد، دروازهای به جهان دیگری از شکوه و قدرت متمرکز. اگر شکوه رنگ و عظمت صحنه سر در و گنبد قبلاً خیره کننده بود، تکرار خیره کننده بود، تکرار خوش آهنگ عناصر ساختمانی، طاقنماهای متقارن، ایوانهای متعادل، آرامش حوض بزرگ وضو و اثر یکدست کننده رنگی فراگیر که بر همه جا گسترده، گنبد حالتی برازنده و گیرا و اندکی پیازی شکل، بر ساقه بلندی قرار گرفته، ساده و دارای طرحی بسیار روشن و گویاست، بیآنکه هیچگونه پشتبند یا حمال داشته باشد.
نقشه پی و ساختمان بنا هر دو نشان دهنده اعتقاد به سادگی در اسلام است و مفهومی بنیادی را نمایان و بیان میکند، که همانا برادری و برابری مؤمنان را که همگی از دسترسی بیواسطه به رحمت خداوندی برخوردار شدهاند. حرکت و ارتباط در همه جا تسهیل شده و در هیج جا مانعی وجود ندارد. کف مسجد هیچ پله، نرده یا صفهای ندارد. هیچ در بستهای دیده نمیشود، هیچ دالان تونل مانند، جایگاه همسرایان، غلام گردشی، هیچ ساختار جداگانهای مانند مذبح، هیچ فضای اختصاصی، هیچ جایگاه ممتاز وجود ندارد.
درست همانطور که هیچ مراسم اختصاصی، هیچ شی مقدس و هیچ سلسله مقامات دینی موجود نیست. دیوارها در میان نقش گل و بوتههای باغ مانندشان گم میشوند، یا به باغهای واقعی و طبیعی باز میشوند. به خاطر تمرکز بار روی ستونها هشت گوش چشماندازهای وسیعی پدید میآید و فضای خالی به حداکثر میرسد. طاقهای بلند و وسیع و تقاطعهای عالی و خوش آهنگ انحناهای تند فضاهایی را نشان میدهد که آزادانه تا محراب، همچون موجهایی در یکدیگر فرومیروند. نمازگزاران، وقتی که به نماز جماعت ایستادهاند یا به تنهایی در فضای ارتباطی پدید آمده شرکت جستهاند، یکدیگر را میبینند. آگاهی متقابل و عبادت مشترک هسته اصلی اسلام است و در اینجا ساختمان در خدمت دین درآمدهاست.
معمار و سازندگان مسجد شاه
کتیبه سر در مسجد به خط ثلث علیرضای عباسی و مورخ به سال ۱۰۲۵ حاکی از آن است که شاه عباس این مسجد را از مال خالص خود بنا کرده و ثواب ان را به روح جد اعظم خود شاه طهماسب اهدا نمودهاست. در ذیل این کتیبه به خط ثلث محمد رضا امامی، کتیبه دیگری نصب شده که به موجب آن مقام معماری و مهندسی معمار مسجد شاه، استاد علی اکبر اصفهانی و ناظر ساختمان محب علی بیکالله تجلیل شدهاست.
مسجد شاه یکی از شاهکارهای معماری و کاشیکاری و حجاری ایران در قرن یازدهم هجری است و آخرین سال تاریخی که در مسجد دیده میشود سال ۱۰۷۷ هجری یعنی آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم و ۱۰۷۸ هجری یعنی اولین سال سلطنت شاه سلیمان است و معلوم میدارد که اتمام تزیینات مسجد در دوره جانشینان شاه عباس کبیر یعنی شاه صفی و شاه عباس دوم و شاه سلیمان صورت گرفتهاست. محاسبه جهت قبله برای این بنا توسط شیخ بهائی انجام شدهاست. این قبله یابی که با استفاده از ابزارهای آن زمان صورت پذیرفته تنها هفت درجه با جهت واقعی قبله اختلاف دارد.
مشخصات بنای مسجد امام
ارتفاع گنبد عظیم مسجد شاه ۵۲ متر و قطر ان ۲۳/۵متر و ارتفاع منارههای داخل آن ۴۸ متر و ارتفاع منارههای سردر آن در میدان نقش جهان ۴۰ متر است. از نکات جالب در مسجد انعکاس صوت در مرکز گنبد بزرگ جنوبی است.
قطعات بزرگ سنگهای مرمر یکپارچه و سنگابهای نفیس، از دیگر دیدنیهای جالب این مسجد است. این مسجد عظیم دارای دو شبستان قرینه در اضلاع شرقی و غربی صحن است. یکی از این شبستانها (شبستان شرقی) بزرگتر اما ساده و بیتزیین است و دیگری (شبستان غربی) کوچکتر است اما تزییناتی با کاشیهای خشت هفت رنگ دارد و محراب آن نیز از زیباترین محرابهای مساجد اصفهان است.
در دو زاویه جنوب غربی و جنوب شرقی دو مدرسه بهطور قرینه قرار دارد که مدرسه زاویه جنوب شرقی را که حجرههایی نیز برای سکونت طلاب دارد، مدرسه ناصری و مدرسه زاویه جنوب غربی را سلیمانیه مینامند.
ارتفاع ایوان بزرگ جنوبی مسجد ۳۳ متر است و دو مناره در طرفین آن قرار گرفتهاند که ارتفاع هر یک از آنها ۴۸ متر است. این دو مناره با کاشی تزیین شدهاند و نامهای محمد و علی بهطور تکراری به خط بنایی بر بدنه آنها نقش بستهاست. گنبد بزرگ مسجد تزئینات جالبی از کاشیکاری دارد و نیز داری کتیبهای به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی است. سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است.
تزئینات مسجد امام
تزیینات عمده این مسجد از کاشیهای خشت هفت رنگ است. در مدرسه جنوب غربی مسجد، قطعه سنگ سادهای بر روی زمین به شکل شاخص در محلّ معیّنی تعبیه شدهاست که ظهر حقیقی اصفهان را در چهار فصل سال نشان میدهد و شکل ظاهری آن مانند یه مثلث است و محاسبه آن را شیخ بهائی دانشمند، فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عبّاس انجام دادهاست. کتیبههای این مسجد شاهکار خوشنویسان معروف عهد صفویّه مانند علیرضا عباسی و عبدالباقی تبریزی و محمدرضا امامی است.
کتیبه سردر باشکوه مسجد به خطّ علیرضا عباسی خوشنویس نامدار عصر صفویّه است که تاریخ آن سال ۱۰۲۵ ذکر شدهاست. اسپرهای طرفین در ورودی ۸ لوحه با نوشتههایی مشکی بر زمینه فیروزهای دارند که در هر یک از این اسپرها، ۴ لوحه کار گذاشته شده. در جلوخان سردر مسجد نیز کتیبههایی با عبارات و اشعاری وجود دارد.
تخت سنگ بزرگی نیز در ضلع غربی جلوخان هست که از نوشتههای آن تنها بسم الله الرحمن الرحیم به جا ماندهاست. کتیبه نمای خارجی سردر، خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت وجود دارد. اشعاری به خط نستعلیق در اصلی مسجد را که پوشش نقره و طلا دارد زینت بخشیدهاست؛ در این اشعار سال اتمام و نصب در ۱۰۳۸ تا ۱۰۵۲ ذکر شدهاست؛ اشعار یادشده ۱۶ بیت است که هشت بیت آن بر یک لنگه و هشت بیت دیگر بر لنگه دیگر آن بهطور برجسته نقش بستهاست. این در، در ضلع جنوبی واقع است.
نظرات مسجد امام اصفهان
قبل از مطالعه نظرات گردشگران و مردم درباره مسجد امام یا مسجد شاه اصفهان در بخش زیر، توصیه داریم در این گردش، اگر وقت آزاد داشتید از جاهای دیدنی نزدیک مسجد امام نظیر بازار بزرگ اصفهان، سردر و بازار قیصریه و کاخ هشت بهشت در حوالی این مسجد تاریخی و جهانی هم دیدن کنید تا یک روز خوب همراه دوستان یا اعضای خانواده تجربه کنید، در پایان شما نظرات و امتیاز خود را به مسجد امام اصفهان در بخش زیر ارسال کنید.
بیشتر بخوانید
زیبا ،باشکوه،دیدنی و افتخار امیز برای هر ایرانی وطن دوستی،متاسفانه در بعضی ایام و برخی مناسبتها بدون هیچگونه اطلاع رسانی قبلی تعطیل میشود و این برای مکان با ثبت در میراث جهانی، ضعفی بزرگ و مایه تاسف است
خیلی عالی بود اما متاسفانه مَرِمَّت آن به مشکل برخورده بود. آب حوض وسط میدان هم که از مهم ترین بخش های میدان نقش جهان محسوب می شود هم اصلا آب نداشت
مسجد جامع دارای نقوش سنگ کاری های زیبایی با رنگ آبیست.
در یکی از گوشه های مسجد قسمتی وجود دارد که به گونه ای طراحی شده که با قرار گرفتن در مرکز سازه صدا در کل بنا میپیچد.
عظمت و زیبایی بی حد و مرز این مکان های تاریخی باعث میشه در لحظه زندگی کردنو یاد بگیرم و سرشار از انرژی خوبن و همچنین تنها کتیبه و نقوش این مسجد که از نقوش جانوری مانند میمون و … اسفاده کرده بودند زیبا و جالب بود درحالی که حیوانات بومی اون منطقه نبودند
مسجد جامع عباسی با طرح ۴ ایوانِ، و سه گنبد دو پوسته و کاشی کاری معرق سر در و کاشی هفت رنگ در داخل مسجد، یکی از میراث با ارزش باقی مانده از دوران صفویه میباشد.
برای شنیدن خاصیت آکوستیک به گنبدخانه جنوبی رفته و روی سنگ سیاه مرکز گنبدخانه، با یک تکه کاغذ تفاوت انعکاس صوت در مرکز و اطراف را متوجه میشین.
مسجد امام که به نامهای مسجد جامع عباسی، مسجد سلطانی و مسجد شاه نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان است که در دوران صفوی ساخته شد. این اثر از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به شمار میرود و از مشهورترین جاهای دیدنی اصفهان محسوب میشود.