هر سال در انتهای فصل پاییز با نزدیک شدن به شب یلدا یا شب چله ایرانیان در تدارک برگزاری جشن و دورهمی های خانوادگی یا دوستانه هستند ، از لحاظ نجومی و علمی هم آخرین شب پاییز بلندترین شب نیم کره شمالی محسوب می شود که ایرانیان قبل از کشف این مباحث علمی ، خودشان این موضوع را رصد کرده بودند و قرن های متمادی تا به امروزه در این شب همراه اعضای خانواده و اقوام شب زنده داری می کردند تا کم کم به سراغ روزهای بلند و فصل همیشه سبز رنگ بهار بروند ، در این مقاله با تاریخچه و فلسفه شب یلدا بیشتر آشنا خواهید شد ، با این تودی همراه باشید .
شب زنده داری در یلدا
در بین ایرانیان شب زنده داری در شب چله مهم ترین رکن برپایی مجالس بود تا این شب در واقع سیاه و طولانی را در کنار هم سپری کنند ، البته در آن سالها و قرن ها مردم با خواندن کتب مختلف نظیر حافظ خوانی و شاهنامه این شب را گرامی می داشتند تا به استقبال روزهای سفید و سبز بروند ، به گفته محققین این شب بیشتر از هشت هزار سال قدمت دارد که از همین رو در میراث معنوی ایران به ثبت رسیده است .
چله بزرگ و چله کوچک
در ایران باستان دو شب چله برگزار می شد ، یکی اولین شب زمستان و دیگری ۴۰ شب بعد در بهمن ماه ، این مورد در کتاب آثار الباقیه اثر ابوریحان بیرونی ذکر شده است که از همین همچنان در برخی نقاط ایران دو شب چله انجام می گرد و به قولی در چله کوچک کمر زمستان و سیاهی می شکند .
تاریخچه یلدا
تاریخچه یلدا در تقویم ایرانیان باستان به سال پانصد و دو قبل از میلاد مسیح بر می گردد که البته برخی عقیده دارند این آئین هشت هزار سال قدمت دارد ، اما به طور رسمی این شب با نام شب زایش خورشید یا انقلاب زمستانی در خیلی از منابع موثق باستانی نگاشته شده است ، حتی در کتاب مهم اوستا از آن با نام سردا ه معنای سرد یاد شده است که نشان از قدیمی ترین جشن و آداب و رسوم مردم در سراسر کره زمین را می دهد ، آنها و به ویژه زرتشتیان شب ای طولانی را نماد شیطان و اهریمن می پنداشتند ، حتی برخی از مسیحیان عقیده دارند حضرت عیسی در همین شب از حضرت مریم متولد شد که قداست شب یلدا را نشان می دهد .
عناصر تشکیل دهنده شب یلدا
در قرن های مختلف عناصر تشکیل دهنده شب یلدا همیشه در حال تغییر بودند همانند رسم آئین سفره هفت سین نوروز که امروزه به طور کلی دچار تحریف شده است ، در ایران باستان مردم از نمادهای زرتشتی و میترایی برای تزئینات سفره در این شب استفاده می کردند ، روشن کردن آتش که خود نماد امشاسپند به معنای گیاه ، استفاده از لبنیات با نماد وهمن امشاسپند به معنای نگهبان جانوران ، استفاده از سینی های فلزی اصیل ، استفاده از آب به معنای پاکی و الهه پاکیزگی ، استفاده از گیاه امرداد امشاسپند از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده این شب بودند .
سایر رسوم شب چله
از سایر رسوم شب چله که در گذشته انجام می شده است می توان به حضور مردم در قله های مرتفع اطراف شهر اشاره کرد که تا طلوع خورشید این مراسم ادامه پیدا می کرد ، همچنین در خیلی از جنگ های خونین بین سپاهیان ایران و سایر دشمنان ، لشکریان این شب را تا صبح صلح می کردند تا پس از آن جنگ را ادامه دهند .
برخی دیگر از مردم در این شب با روشن کردن آتش و رقص و پایکوبی به شادی می پردازند ، حتی رسمی که امروزه هم انجام می شود برای تازه عروسان می باشد ، در این شب عروس و دامادها به شجن شب پلگی مشغول می شوند ، مهم ترین بخش این مراسم که همچنان بین مردم صورت می گیرد برپایی دورهمی و مجالس مهمانی است ، استفاده از آجیل ، میوه هایی نظیر هندوانه ، انار ، کدو حلوایی ، لبو و باقلوا هم از قدیم الایام در این شب وجود داشت .
در زمینه شام هم امروزه بانوان هنرمند ایرانی با پخت غذاهایی نظیر سبزی پلو با ماهی ، زرشک پلو و کلم پلوی شیرازی در کنار آش رشته شب چله را با بهترین نحو ممکن اجرا می کنند ، برخی دیگر از قشر فرهیخته در این مجلس مشغول حافظ خوانی و شاهنامه خوانی می شوند ، البته در هر استان ایران مخصوصا در استان های خراسان ، فارس ، اصفهان ، گیلان ، اردبیل و هرمزگان کمی آداب و رسوم با سایر نقاط متفاوت هستند .
شب یلدا در خارج
شب یلدا در خارج از کشور هم برگزار می شود ، از جمله کشورهایی که این شب را گرامی می دارند می توان به پاکستان ، تایلند ، فیلیپین ، اسکاتلند ، پرو ، بولیوی ، اکوادور ، آفریقا ، جامائیکا اشاره کرد که هر کدان به نحوی این شب را جشن می گیرند .
سخن پایانی
شمامی توانید نظرات ، سوالات و تجربیات خود را در این باره در بخش زیر کامنت کنید.
بیشتر بخوانید
