قنات زارچ یزد با طول ۷۱ کیلومتر و تعداد ۲۱۱۵ حلقه چاه به عنوان طولانی ترین قنات دنیا و یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری ایران و آثار ثبت شده یونسکو در ایران می باشد؛ که احداث آن به ۱۰۰۰ سال پیش بر می گردد و در فهرست آثار ملی و همچنین به ثبت جهانی سازمان یونسکو رسیده است. این قنات بزرگ از سه تونل زیرزمینی جداگانه به اسم (شاخه شور – شاخه شیرین و شاخه ابراهیم خویدکی) نام دارد که الان فقط شاخه شور به طول ۷۱ کیلومتر جوشان است با آبدهی ۶۰ لیتر بر ثانیه در قسمت بالادست قنات و ۲۸ لیتر بر ثانیه در مظهر قنات،ج وشان می باشد.
قنات زارچ
قنات زارچ یزد که شرایط اقلیمی و با تلاش مردمان پرتلاش دوران کهن برای دسترسی و نگهداری بهتر آب های زیر زمینی و استفاده این آب ها برای کشاورزی ساخته شده، که این خود موجب رونق و آبادانی قسمت های زیبادی از بخش های خشک و کویری در آن منطقه شده است،
در جاهای مختلفی از کشورمی توان قنات هایی رادید اما قنات هایی که در بخش مرکزی فلات ایران دیده می شوند بسیار بزرگتر وسیع تر می باشند.
قنات زارچ کجاست؟
دلیل شوری این شاخه از آب سرچشمه گرفتن آن از منطقه آب شور است. قنات زارچ از روستای فهرج شروع و با گذشتن از روستاهای خویدک – دهنو و اکرمیه گذشته و بهریزد می شود، از کوچه و محله های مختلف شهر و همینطور با گذر از مسجد جامع یزد، به طرف باغ های زارچ میرود.
شورایی متشکل از ۵ نفر اعضا، مسئول حفظ، نگهداری، امورات و تقسیم آب قنات زارچ می باشند. همچنین ۲ نفر نیز مسئول تقسیم آب قنات بر صاحبان زمین های کشاورزی می باشند که به آنها میراب گفته می شود؛ به دستمزدی که بابت این کار تحویل می گیرند (سد) گفته می شود.
قنات زارچ ثبت یونسکو
همانطور که گفته شد این بنای تاریخی به دست مردمان زحمتکش نسل های گذشته برای دست یافتن به آب های زیر زمینی ساخته شده و به عنوان یکی دیگر اختراعات ایرانی های خلاق، توانا و هوشمند شناخته شده است. امروزه علاوه بر استفاده از آن برای کشاورزی، به عنوان جاذبه ای برای بازدید مردم و گردشگران از ان استفاده می شود. اما با افزایش زندگی شهرنشینی و ساخت و سازهای اطراف این قنات باعث ازبین رفتن قسمت هایی ازین سازه شده است.
ازدواج قنات زارچ چیست؟
جالب است بدانید در گذشته برای مدتی آب قنات کم شده بود در آن زمان مردم آنجا طبق باورهای خود تصمیم گرفتند که برای قنات مراسم ازدواجی برپا کنند، در این مراسم آنها پیرزن بیوه ای را به همسری قنات در اوردند که آن پیرزن تا آخر عمر به عنوان همسر قنات شناخته می شد و خرج و مخارج زندگی اوهم از هزینه های قنات پرداخته می شد.آخرین همسر قنات حدود ۴۰ سال پیش از دنیا رفته، این یعنی که حدود ۴۰ سال است که رسم ازدواج قنات دیگر اجرا نشده است.
سخن پایانی
با به ثبت رسیدن قنات زارچ در فهرست جهانی یونسکو شور و شعف دوباره ای برای رسیدگی و بازسازی قنات بوجود آمد که این خود باعث نجات قنات از خطر نابودی شده است. اگر قصد بازدید ازقنات زیبا و حیرت انگیز زارچ یزد را دارید و می خواهید از نزدیک با خلاقیت و تلاش مردمان گذشته آشنا شوید به دلیل گرم و خشک بودن هوای یزد، بهتر است در فصل هایی که آب و هوا خنک می باشد مانند فصل بهار یا پاییز به شهر زیبا و تاریخی یزد سفر کنید تا علاوه بر بازدید و تماشا از دیگر آثار و مکان های گردشگری یزد، بتوانید به قنات بزرگ زارچ هم سری بزنید.
بیشتر بخوانید
