سازه های آبی شوشتر بی شک یکی از خارق العاده ترین جاذبه های گردشگری ایران می باشد که با توجه به پیشنیه چند هزار ساله و سبک معماری خاصش در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، این مکان در واقع یک محوطه باستانی میی باشد که در بین محققین تاریخ شناس با لقب بزرگترین محوطه صنعتی قبل از انقلاب صنعتی از آن یاد می شود، به طور کلی اینجا تاریخچه اش از دوران هخامنشیان آغاز شده است.
از داریوش اول به عنوان اولین شخصی که دستور ساخت این مکان فنی و مهندسی شده را صادر کرده است یاد می کنند، سیستم آبیاری فوق هوشمندانه این محل همچنان و در قرن ۲۱ یکی از رازآلودترین مکان های دیدنی جهان محسوب می شود، در ادامه معرفی جاذبه های تاریخی ایران و در این مطلب با یکی از بهترین جاذبه های گردشگری شوشتر آشنا خواهید شد، با این تودی همراه باشید.
سازه های آبی شوشتر
پنج قرن قبل از میلاد مسیح در اروپا، هخامنشیان که خدایان فرمانروایی کره زمین بودن تصمیم به جمع آوری آب کانال ها، رودخانه ها، آبشارها و چشمه های مختلف کردند که در این پروژه یک پل روی رودخانه کارون کشیده شد تا آب ها جمع آوری شوند و سپس با سیستمی کانال مانند به سمت مزارع کشاورزی هدایت کنند، در این محوطه تعدادی سازه و جای دیدنی وجود دارد که در ادامه با تک تک آنها آشنا می شوید.
برج کلاه فرنگی
برج کلاه فرنگی در منبعی موثق به دوران حکومت قاجارها نسبت داده شده است و در برخی دیگر از منابتع کتبی به دروان ساسانیان ، در هر صورت هدف از ساخت چنین برجی ایجاد سکویی بازدید برای رصد محوطه اطراف بود که پادشاهان مشهوری روی آن مکان را مشاهده کرده اند.
بند خدا آفرین
بند خدا آفرین یا بند ماهی بازان شوشتر که علاوه بر ثبت در یونسکو با شماره ۴۲۰۷ در فهرست یمراث ملی ایران هم به ثبت رسیده است از دیگر نقاط دیدنی سازه های آبی شوشتر مسحوب می شود، هدف اصلی ساخت این بند ایجاد سد مقابل آب بود و در کنار آن مردم می توانستند براحتی از آن سمت رود به سمت دیگر مراجعه نمایند، همچنین در قرن های نزدیک تر خیلی از ماهی گیران در این محل اقدام به شکار ماهی می کردند .
بند میزان
هدف از ساخت بند میزان در آن قرن ها با توجه به نبود سیستم های مکانیکی پیشرفته برای پمپاژ آب به سوی زمین های کشاورزی بالا آوردن آب بود تا پس از آن با سرعت بیشتری به سوی زمین ها روانه گردد، در ساخت این بند از مصالح باستانی نظیر آهک، آجر، سنگ و ملات ساروج استفاده شده است که همچنان در قرن بیست و یکم پا برجا باقی مانده است.
پل بند و رودخانه گرگر
رودخانه دست کند گرگر که خود با شماره ۱۷۵۹۹ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است این رودخانه خارق العاده با طول چهل کیلومتر هنوز که هنوز است از عجایب مهندسی باستانی دنیا مسحوب می شود، همچنین این رود به گونه ای ایجاد شده تا در حین حملات دشمنان بتواند سد راه محکمی باشد، پل بند گرگر در دوراه حکومت ساسانیان طراحی و ساخته شد تا از ابتدای دروازه های تاریخی شوشتر آب توسط سه دهانه به سمت آسیاب های آبی هدایت کند، سه تونل این محل با نام های تونل بلیتی ( ۳۶۰ متر ) ، تونل دهانه شهر ( ۱۵۰ متر ) و تونل سه کوره ( ۱۰۰ متر ) از عجایب فنی این محوطه باستانی است.
پل بند برج عیار
در بخش پایینی آبشارها پل بندی با نام برج عیرا وجود دارد که روی رود دست کند گرگر کشیده شده است، هدف از ساخت این بخش و برج عبور و مرور راحت مردم در دوران هخامنشیان بوده و در بخش ساختمانی آن طلا و زیورآلات بانوان ایرانی قدیم در حین حمله دشمنان نگهداری می شدند تا از گزند مهاجمین در امان بمانند، خود این پل علاوه بر ثبت جهانی در میراث ملی ایران با شماره ۲۹۴۰ به ثبت رسیده است.
قلعه سلاسل
در جوار رود شطیط یک قلعه باستانی با نام قلعه سلاسل دیده می شود که به طور کلی شبیه یک بیضی بزرگ است، در این قلعه بی نظیر بخش هایی نظیر طویله، حمام، برج، شبستان، حرم خانه، قورخانه، سربازخانه و آشپزخانه وحود دارد که دیدن آنها خالی از لطف نیست، کارای اصلی آن در دوران ایران باستان به عنوان بخش اداری مجموعه سازه های آبی شوشتر بود که مسوولین سدها، بندها و اسیاب ها در آن امور خودشان را انجام می دادند.
آسیاب و آبشارهای آبی شوشتر
در این محل آسیاب و آبشارهای آبی زیادی وجود دارد که برخی دست ساز هستند و برخی دیگر به طور اتفاقی شکل گرفته اند، تا به امروز چهل آسیاب آبی وجود دارد که با شیوه قدیمی ساخته شده اند و در محوطه های شرقی، غربی و شمالی می توان از آنها دیدنی کرد :
- محوطه شمالی : آسیاب های خدایی، آسیاب پنیری یا رضا گلاب، آسیاب های رضوان ( منتهی به تونل دهانه شهر )
- محوطه شرقی : آسیاب دو برادران، داراب خان، حاج مندل، راتق و دهانه شهر ( منتهی به تونل بلیتی )
- محوطه غربی : در این محوطه تعداد ۲۱ آسیاب وجود دارد که در بخشی با ۱۱۵ پله سنگی زیبا مسیری به شهر هم قرار دارد.
دیدنی های سازه های آبی شوشتر
اگر بخواهیم همه آنچه در این محل وجود دارد به طور کامل معرفی کنیم از حوصله این مقاله خارج می شود و در ادامه با عناوین این سازه ها و شیوه های معماری آن آشنا خواهید شد:
- کارگاه های نستی حصیر بافی و نمد بافی
- پلکان شرقی یا پلکان شاهان
- دالان های سرپوشیده آسیاب ها
- ساباط های متعدد
- کانال های آبرسانی سیکا
- دویست پلکان با قدمت ۴ هزار سال در بخش مسکونی سازه ها
- اتاقک های شوادون ( محل استراحت آسیابانان )
- آسیاب تنوره ای
- آسیاب شیبی
- بخش های رویین و زیرین آسیاب ها
- نیاینشگاه صائبین
- کانال داریون ثبت میراث ملی با شماره ۴۱۴۱
- بند خاک
- پل بند شادروان
- پل شاه علی ثبت میراث ملی با شماره ۷۹۳۸
- پل بند لشکر ثبت میراث ملی با شماره ۲۳۵۹
- پل بند شرابدار ثبت میراث ملی با شماره ۴۲۱۸
- بند دختر
دانستنی های سازه های آب شوشتر
به طور کلی هدف از ساخت چنین مجوعه و محوطه مهندسی شده ای بالا آوردن اب جاری رودخانه ها و ابشار ها بود تا پس از آن از طریق کانال ها و آسیاب ها به مزارع کشاورزی و شهر منتقل شود، اینکه چنین مکانی در هیچ کجای جهان وجود ندارد به معنای واقعی کلمه وجود ندارد و متاسفانه امروزه اگر از اکثر مردم و حتی مهندسین به ظاهر معمار ایرانی سوال کنید آیا سازه های آبی شوشتر را می شناسید ؟ پاسخ آنها قطعا نه می باشد.
چگونه به شوشتر برم ؟
برای مراجعه و بازدید از این جاذبه تاریخی فوق العاده در استان خوزستان به شهرستان شوشتر مراجعه کنید و از آنجا با دنبال کردن تابلوهای راهنمایی پل بند گرگر و خیابان شریعتی براحتی با ورودی این محل روبرو خواهید شد.
سخن پایانی
در آخر باید بگوئیم جهانگردان مشهوری همچون ابن بطوطه و ناصر خسرو سفرنامه های جذابی از این محل در کتب خود درج کرده اند، شما می توانید نظرات، سوالات و تجربیات خودتان را در بخش زیر برای کامنت کنید .
بیشتر بخوانید
اطلاعات بسیار خلاصه مفیدی قرار میدم که جزئی بشناسید . این مجمعه عظیم و عجیبو غریب در زمان ا ساسانیان ینی حدود۳۰۰۰سال قبل درست شده است.این اثر خارقالعاده در ایرلن استان خوزستان شهر شوشتر قرار دارد این اثر ملی درسال۱۳۷۷ ثبت ملی شده است همچنین در نیراث جهانی یونسکو هم ثبت جهانی شده است .این سازه از ۱۳ بخش تشکیل شده بندهای مختلف در ادوار تاریخی مختلف بهش اضافه شده .نکته جالب این است که هنوز سیستم هیدرولیک این اثر کار میکند ولی متاسفانه در دوران معاصر به ان اهمیت نمیدهند و دچار اسیب دیدگی هایی از قسمت دیوار ها شده است همچنین کاهش بارش باران باعث شده چرخه کار این ابشار ها گاهی متوقف شود و این کاهش اب میتواند در اینده اسیبهای جدی تری به این سازه وارد کند .انشالله مسئولان همت کنند و بفکر این اثر ملی باشند
نوروز ۱۴۰۱ بعد از اسکان در اندیمشک و بازدید از دزفول بعد از اون شوش رفتم به شوشتر فکر کنم روز هفتم یا هشتم که بعد از پیدا کردن محلی برای اسکان تصمیم گرفتم اولین جایی که میرم سازه های آبی شوشتر باشه متاسفانه شهر شوش از لحاظ جاده و خیابان اصلاً اصلا به دلم نبود چونکه ترافیکش وحشتناک بود و از همه بدتر موتور سیکلت خیلی زیاد بازار قدیمیش که نمیتونستی تی وی روی خیابون به آرامی راه میری ن زدای موتورسیکلت آدم و دیوان می‌کرد به هر حال از لحاظ شهری اصلاً شوشتر رو نپسندید دیدم اما سازه های آبی شوشتر عید وحشتناک شلوغ بود به خصوص خصوص خیابون مقابل اون که تنها راه عبور این سمت شیشه درب هوسم بود وحشتناک شلوغ بود بد نیست اشاره ای هم بکنم به مدیریت بسیار بسیار بد میراث فرهنگی وی در در مدیریت بازدید از سازه های آبی چون که وسط سازه های آبی رو بسته بودند و مردم رو از اون گلوگاه تنگی که از روی خیابون ن می‌خورد به سازه ها هدایت می کردند به قسمت سازه های آبی وی و جمعیت فیلم زیادی آنجا وجود می بردند و متوجه می شدید که از قسمت روبرو ضمن اینکه ورود از قسمت ۱۰۳ پله رایگان بود ولی از این طرف پولی بود حداقل فضای بیشتری را برای مردم باز می داشتند که این همه ی من تجمع نشه قبل از سازه‌های آبی از یک زن به ۱۰۳ پله می خورد و از یک زن به قسمت های دیجی سایه های آبی که من بازدید درست حسابی انجام ندادم در کل خیلی زود با زیدم را از سازه‌های آبی شوشتر تمام کردم و رفتم برای بازار و قلعه سلاسل و دیگر جاها مثل کلاه پهلوی و کنار روز چرخه و اینجور قسمت‌ها اما صادقانه بگم بازار بسیار بسیار خوبی داشت و من در مسافرت هم به خوزستان فقط دو تا بازار رفتم یکی شوش بود یکی شوشتر شوش بازار خیلی کوچیکی داشت اما شوشتر بازار قدیمی و خیلی خوبی داشت فقط به جز موتورسیکلت هاش که مغز آدم رو میبردن واقعا بازار خوبی داشته
یک مکان تاریخی و مهندسی شده، افسوس که بدلیل بی توجهی ، سازه در حال تخریب است.
همچنین در مسیر این بنای تاریخی هیچ تابلویی جهت راهنمایی رانندگان وجود ندارد.
ای مجموعه رو باید کامل دید، یعنی فقط به این سازه ها بسنده نکنید و برید لب رود کارون و سر منشا رو ببینید که چطور آب رودخونه رو منحرف کردن و به اینجا رسوندن
مکان فوق العاده جذاب و دیدنی
چشم انداز عالی نخل های خیلی بلند گندمزار درخت های کنار به وفور دیده میشه
فروردین هوا عالی بود
برای اسکان از خانه های بومگردی در روستای نزدیک به زیگورات میتوانید استفاده کنید که مبلغ کمی برای هر شب میگیرند
مردم بسیار خونگرم و مهمان نواز دارد ، زبانشون شبیه عربی هست
صبح تون رو با سرشیر و کره و پنیر گاومیش شروع کنید و تا میتوانید از بکر بودن این مکان زیبا لذت ببرید
ما در تعطیلات عید ۱۴۰۱ از آن بازدید کردیم
بسیار شلوغ بود
شاید اگر اینقدر شلوغ نبود بیشتر لذت میبردیم
در کل خیلی زیبا و جالب بود
آبشارهاي شوشتر(سيکاها) شوشتر در موقعیت جغرافیایی E4851 N3202 در استان خوزستان واقع است. سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند.
محوطه آبشارهاي شوشتر در جنوب پل بند گرگر و خيابان شريعتي واقع شده است. دقيقا ًمشخص نيست كه اين محوطه در چه زماني بوجود آمده ولي شواهد موجود نشان مي دهد كه احتمالاً در دوره ساساني، خصوصاً در زمان سلطنت شاپور اول بنا شده است. طبق نوشته كتاب تذكره شوشتر، در زمان اردشير بابكان (بنيانگذار سلسله ساساني در سال ۲۲۴ميلادي) بخاطر اينكه آب را به شرق و جنوب شوشتر رسانده و كشاورزي منطقه را رونق دهند، ساخت رود گرگرشروع و تا سلطنت شاپور،فرزند اردشير، ادامه يافت. بر روي اين نهر، پل بند گرگر ساخته شد، كه نه تنها از طغيان آبهاي اضافي جلوگيري مي كرد، بلكه شهر شوشتر را با شرق آن ( مسجد سليمان و اهواز) مرتبط مي ساخت.بطوري كه درگذشته نزديك اين پل بند، دروازه گرگر وجود داشت. درون محوطه آبشارها، حدود ۴۰ آسياب وجود داشت كه اين آسياب ها در بخش شمالي، شرقي و غربي قرار داشتند. از آسياب ها براي تهيه آرد استفاده مي شد.به مرور زمان بر اثر حوادث طبيعي (سيل و زلزله) وعوامل انساني اكثر اين آسياب ها رو به تخريب نهادند.در حال حاضر آسياب رضا گلاب توسط پايگاه ميراث فرهنگي سازه هاي آبي تاريخي شوشتر، مرمت و در حال فعاليت مي باشد.
سازهای آبی در قرنها قبل از ورود اسلام ..توسط این ثازهای دستساز آب رودخانه به درون مسبرهایی هدایت و آسیاب ها به حرکت در می آمدند
An instructive historical monument
The historical hydraulic system of Shushtar shows the outstanding global values in its current form. It belongs to the third century AD.
The view of the historic mills is breathtaking and very enjoyable.
Part of the western wall of the stairs has collapsed and it is not possible to visit all the grounds.
One of the negative points was the volume of garbage in the water, which reduces the pleasure of visiting.
The best season to visit is mid-autumn to late winter and lasts about half an hour
مجموعه آسیاب های تاریخی شوشتر مربوط به قرن سوم میلادی است.
منظره آسیاب های تاریخی نفس گیر و بسیار لذت بخش است.
قسمتی از دیوار غربی پلکان فرو ریخته و امکان بازدید از تمامی محوطه ها وجود ندارد.
یکی از نکات منفی حجم زباله در آب بود که لذت بازدید را کاهش می دهد.
بهترین فصل برای بازدید از اواسط پاییز تا پایان زمستان است و حدود نیم ساعت طول می کشد
الان اینجا رو میشه بریم ببینیم ؟ خداییش خارق العادست
آره میشه رفت از پر بازدیدترین جاهای دیدنی خوزستانه