سازه های آبی شوشتر

سازه های آبی شوشتر بی شک یکی از خارق العاده ترین جاذبه های گردشگری ایران می باشد که با توجه به پیشنیه چند هزار ساله و سبک معماری خاصش در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، این مکان در واقع یک محوطه باستانی میی باشد که در بین محققین تاریخ شناس با لقب بزرگترین محوطه صنعتی قبل از انقلاب صنعتی از آن یاد می شود، به طور کلی اینجا تاریخچه اش از دوران هخامنشیان آغاز شده است.

از داریوش اول به عنوان اولین شخصی که دستور ساخت این مکان فنی و مهندسی شده را صادر کرده است یاد می کنند، سیستم آبیاری فوق هوشمندانه این محل همچنان و در قرن ۲۱ یکی از رازآلودترین مکان های دیدنی جهان محسوب می شود، در ادامه معرفی جاذبه های تاریخی ایران و در این مطلب با یکی از بهترین جاذبه های گردشگری شوشتر آشنا خواهید شد، با این تودی همراه باشید.

سازه های آبی شوشتر

پنج قرن قبل از میلاد مسیح در اروپا، هخامنشیان که خدایان فرمانروایی کره زمین بودن تصمیم به جمع آوری آب کانال ها، رودخانه ها، آبشارها و چشمه های مختلف کردند که در این پروژه یک پل روی رودخانه کارون کشیده شد تا آب ها جمع آوری شوند و سپس با سیستمی کانال مانند به سمت مزارع کشاورزی هدایت کنند، در این محوطه تعدادی سازه و جای دیدنی وجود دارد که در ادامه با تک تک آنها آشنا می شوید.

برج کلاه فرنگی

برج کلاه فرنگی در منبعی موثق به دوران حکومت قاجارها نسبت داده شده است و در برخی دیگر از منابتع کتبی به دروان ساسانیان ، در هر صورت هدف از ساخت چنین برجی ایجاد سکویی بازدید برای رصد محوطه اطراف بود که پادشاهان مشهوری روی آن مکان را مشاهده کرده اند.

بند خدا آفرین

بند خدا آفرین یا بند ماهی بازان شوشتر که علاوه بر ثبت در یونسکو با شماره ۴۲۰۷ در فهرست یمراث ملی ایران هم به ثبت رسیده است از دیگر نقاط دیدنی سازه های آبی شوشتر مسحوب می شود، هدف اصلی ساخت این بند ایجاد سد مقابل آب بود و در کنار آن مردم می توانستند براحتی از آن سمت رود به سمت دیگر مراجعه نمایند، همچنین در قرن های نزدیک تر خیلی از ماهی گیران در این محل اقدام به شکار ماهی می کردند .

بند میزان

هدف از ساخت بند میزان در آن قرن ها با توجه به نبود سیستم های مکانیکی پیشرفته برای پمپاژ آب به سوی زمین های کشاورزی بالا آوردن آب بود تا پس از آن با سرعت بیشتری به سوی زمین ها روانه گردد، در ساخت این بند از مصالح باستانی نظیر آهک، آجر، سنگ و ملات ساروج استفاده شده است که همچنان در قرن بیست و یکم پا برجا باقی مانده است.

پل بند و رودخانه گرگر

رودخانه دست کند گرگر که خود با شماره ۱۷۵۹۹ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است این رودخانه خارق العاده با طول چهل کیلومتر هنوز که هنوز است از عجایب مهندسی باستانی دنیا مسحوب می شود، همچنین این رود به گونه ای ایجاد شده تا در حین حملات دشمنان بتواند سد راه محکمی باشد، پل بند گرگر در دوراه حکومت ساسانیان طراحی و ساخته شد تا از ابتدای دروازه های تاریخی شوشتر آب توسط سه دهانه به سمت آسیاب های آبی هدایت کند، سه تونل این محل با نام های تونل بلیتی ( ۳۶۰ متر ) ، تونل دهانه شهر ( ۱۵۰ متر ) و تونل سه کوره ( ۱۰۰ متر ) از عجایب فنی این محوطه باستانی است.

پل بند برج عیار

در بخش پایینی آبشارها پل بندی با نام برج عیرا وجود دارد که روی رود دست کند گرگر کشیده شده است، هدف از ساخت این بخش و برج عبور و مرور راحت مردم در دوران هخامنشیان بوده و در بخش ساختمانی آن طلا و زیورآلات بانوان ایرانی قدیم در حین حمله دشمنان نگهداری می شدند تا از گزند مهاجمین در امان بمانند، خود این پل علاوه بر ثبت جهانی در میراث ملی ایران با شماره ۲۹۴۰ به ثبت رسیده است.

قلعه سلاسل

در جوار رود شطیط یک قلعه باستانی با نام قلعه سلاسل دیده می شود که به طور کلی شبیه یک بیضی بزرگ است، در این قلعه بی نظیر بخش هایی نظیر طویله، حمام، برج، شبستان، حرم خانه، قورخانه، سربازخانه و آشپزخانه وحود دارد که دیدن آنها خالی از لطف نیست، کارای اصلی آن در دوران ایران باستان به عنوان بخش اداری مجموعه سازه های آبی شوشتر بود که مسوولین سدها، بندها و اسیاب ها در آن امور خودشان را انجام می دادند.

آسیاب و آبشارهای آبی شوشتر

در این محل آسیاب و آبشارهای آبی زیادی وجود دارد که برخی دست ساز هستند و برخی دیگر به طور اتفاقی شکل گرفته اند، تا به امروز چهل آسیاب آبی وجود دارد که با شیوه قدیمی ساخته شده اند و در محوطه های شرقی، غربی و شمالی می توان از آنها دیدنی کرد :

• محوطه شمالی : آسیاب های خدایی، آسیاب پنیری یا رضا گلاب، آسیاب های رضوان ( منتهی به تونل دهانه شهر )
• محوطه شرقی : آسیاب دو برادران، داراب خان، حاج مندل، راتق و دهانه شهر ( منتهی به تونل بلیتی )
• محوطه غربی : در این محوطه تعداد ۲۱ آسیاب وجود دارد که در بخشی با ۱۱۵ پله سنگی زیبا مسیری به شهر هم قرار دارد.

دیدنی های سازه های آبی شوشتر

اگر بخواهیم همه آنچه در این محل وجود دارد به طور کامل معرفی کنیم از حوصله این مقاله خارج می شود و در ادامه با عناوین این سازه ها و شیوه های معماری آن آشنا خواهید شد:

• کارگاه های نستی حصیر بافی و نمد بافی
• پلکان شرقی یا پلکان شاهان
• دالان های سرپوشیده آسیاب ها
• ساباط های متعدد
• کانال های آبرسانی سیکا
• دویست پلکان با قدمت ۴ هزار سال در بخش مسکونی سازه ها
• اتاقک های شوادون ( محل استراحت آسیابانان )
• آسیاب تنوره ای
• آسیاب شیبی
• بخش های رویین و زیرین آسیاب ها
• نیاینشگاه صائبین
• کانال داریون ثبت میراث ملی با شماره ۴۱۴۱
• بند خاک
• پل بند شادروان
• پل شاه علی ثبت میراث ملی با شماره ۷۹۳۸
• پل بند لشکر ثبت میراث ملی با شماره ۲۳۵۹
• پل بند شرابدار ثبت میراث ملی با شماره ۴۲۱۸
• بند دختر

دانستنی های سازه های آب شوشتر

به طور کلی هدف از ساخت چنین مجوعه و محوطه مهندسی شده ای بالا آوردن اب جاری رودخانه ها و ابشار ها بود تا پس از آن از طریق کانال ها و آسیاب ها به مزارع کشاورزی و شهر منتقل شود، اینکه چنین مکانی در هیچ کجای جهان وجود ندارد به معنای واقعی کلمه وجود ندارد و متاسفانه امروزه اگر از اکثر مردم و حتی مهندسین به ظاهر معمار ایرانی سوال کنید آیا سازه های آبی شوشتر را می شناسید ؟ پاسخ آنها قطعا نه می باشد.

چگونه به شوشتر برم ؟

برای مراجعه و بازدید از این جاذبه تاریخی فوق العاده در استان خوزستان به شهرستان شوشتر مراجعه کنید و از آنجا با دنبال کردن تابلوهای راهنمایی پل بند گرگر و خیابان شریعتی براحتی با ورودی این محل روبرو خواهید شد.

سخن پایانی

در آخر باید بگوئیم جهانگردان مشهوری همچون ابن بطوطه و ناصر خسرو سفرنامه های جذابی از این محل در کتب خود درج کرده اند، شما می توانید نظرات، سوالات و تجربیات خودتان را در بخش زیر برای کامنت کنید .

بیشتر بخوانید